Χρόνιος βήχας

Η πάθηση τείνει να προσβάλλει τους ανθρώπους αργότερα στη ζωή, με μέγιστη ηλικία τα 50 έτη περίπου. Οι γυναίκες έχουν δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν χρόνιο βήχα από τους άνδρες. 

Μπορεί να έχετε χρόνιο βήχα ως μέρος μιας άλλης πάθησης, συμπεριλαμβανομένου του άσθματος, της ρινίτιδας (βουλωμένη, φαγούρα ή καταρροή από τη μύτη), της ΧΑΠ, της βρογχίτιδας ή μιάς διάμεσης πνευμονοπάθειας (ILD). Παρόλο που αυτό μπορεί να εξηγεί τον λόγο που έχετε βήχα, οι γιατροί από όλο τον κόσμο προτείνουν ότι ακόμη και όταν ο βήχας υπάρχει ταυτόχρονα με κάποια άλλη πάθηση, μπορεί να χρειάζεται ξεχωριστή θεραπεία.  

Ορισμένες από τις κύριες αιτίες/εκλυτικά αίτια του βήχα περιλαμβάνουν: 

• Νευρική βλάβη (επίσης γνωστή υπερευαισθησία του βήχα) 
• Φλεγμονή στους ανώτερους ή κατώτερους αεραγωγούς (π.χ. άσθμα, ρινίτιδα ή ρινοκολπίτιδα, όπου το ιγμόρειο φλεγμαίνει) 
• Φάρμακα αναστολέων ΜΕΑ (π.χ. ραμιπρίλη, περινδοπρίλη), τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης και της καρδιακής ανεπάρκειας  
• Κάπνισμα 
• Παλινδρόμηση από το στομάχι ή υποκινητικότητα του οισοφάγου, όπου το περιεχόμενο ανεβαίνει από τον οισοφάγο προς τον φάρυγγα 
• Επαγγελματικοί ή άλλοι ερεθιστικοί παράγοντες 

Είναι σύνηθες ο χρόνιος βήχας να προκαλείται από μακροχρόνια βρογχίτιδα που οφείλεται στο κάπνισμα. Ωστόσο, είναι σπάνιο οι καπνιστές να ζητούν ιατρική συμβουλή μόνο και μόνο για το βήχα τους. Τα περισσότερα άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία από πνευμονολόγους ή σε ειδικά ιατρεία βήχα δεν είναι καπνιστές.  

Τα άτομα με χρόνιο βήχα έχουν υπερευαίσθητα νεύρα. Υπάρχουν ορισμένα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν κρίση βήχα. Ακολουθεί ένας κατάλογος κοινών εκλυτικών παραγόντων: 

• Ερεθιστικές ουσίες, όπως ο καπνός του τσιγάρου, τα αρωματικά προϊόντα και η ατμοσφαιρική ρύπανση 
• Αλλαγές στη σωματική δραστηριότητα 
• Ζεστά ή κρύα περιβάλλοντα ή μετακίνηση σε διαφορετικό περιβάλλον, όπως το να φύγετε από το σπίτι σας μια κρύα μέρα 
• Ομιλία ή τραγούδι 
• Κατάκλιση 
• Το πρωινό ξύπνημα 
• Λήψη τροφής 
• Στρες/συναισθήματα 

Το κύριο σύμπτωμα του χρόνιου βήχα είναι ο ίδιος ο βήχας, αλλά μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους με πολύ διαφορετικούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένου του πόσο συχνά βήχετε και πόσο διαρκεί κάθε κρίση βήχα. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν: 

• Επίμονο γαργαλητό στο στήθος και το λαιμό σας 
• Ερεθιστική αίσθηση ή φαγούρα στο στήθος και το λαιμό σας 
• Βραχνάδα της φωνής σας ή άλλα είδη φωνητικών προβλημάτων 
• Ένα αίσθημα ότι ο λαιμός σας είναι μπλοκαρισμένος 
• Μια περίεργη γεύση στο στόμα 
• Πονοκέφαλος 
• Θωρακικό ή κοιλιακό άλγος 
• Λιποθυμία (συγκοπή από βήχα) 
• Ακράτεια (προβλήματα με τον έλεγχο της ουροδόχου κύστης και του εντέρου) 

Ο χρόνιος βήχας μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής σας. Μπορεί να διαπιστώσετε ότι τα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν κρίση βήχα, όπως το φαγητό και η ομιλία, σας κάνουν να περιορίσετε την κοινωνική σας ζωή και να νιώθετε απομονωμένοι. Τα άτομα με χρόνιο βήχα συχνά ανησυχούν για τον αντίκτυπο του βήχα τους στους συζύγους, τις οικογένειες και τους φίλους τους και ότι ο βήχας τους θα είναι ενοχλητικός κατά τη διάρκεια καθημερινών κοινωνικών δραστηριοτήτων, όπως η επίσκεψη στον κινηματογράφο ή σε ένα εστιατόριο. 

«Είχα πάντα μεγάλη συνείδηση του βήχα κοντά σε άλλους ανθρώπους. Εργάστηκα ως κλινικός διευθυντής σε έναν μεγάλο οργανισμό, πράγμα που συνεπάγεται πολλές συνεδριάσεις. Αν χρειαζόταν να μιλήσω, έπινα πάρα πολύ νερό για να ενυδατώσω το λαιμό μου και απέφευγα να τρώω κατά τη διάρκεια της ημέρας, πράγμα που σήμαινε ότι πεινούσα πολύ τη νύχτα.»

Σου Νέλσον, Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία αντιμετωπίζει χρόνιο βήχα εδώ και 17 χρόνια

Παρά το γεγονός ότι είναι πολύ συχνός, πολλοί άνθρωποι με χρόνιο βήχα μπορεί να δυσκολεύονται να λάβουν διάγνωση από τον γιατρό τους, λόγω έλλειψης κατανόησης ή ευαισθητοποίησης σχετικά με την πάθηση. Μια ακτινογραφία θώρακος, μια εξέταση πνευμονικής λειτουργίας (γνωστή ως εξέταση σπιρομέτρησης) και γενική αίματος για την ανεύρεση αλλεργικών κυττάρων (ηωσινόφιλων). 

Για να τεθεί η διάγνωση του χρόνιου βήχα, ο γιατρός σας θα πρέπει κανονικά να σας κάνει ερωτήσεις σχετικά με το βήχα σας, όπως: 

• Πότε βήχετε για πρώτη φορά το πρωί;  
• Αντιμετωπίζετε άλλα συμπτώματα;  

Το ιστορικό είναι χρήσιμο για την ανεύρεση τυχόν υποκείμενων παθήσεων ή ερεθιστικών παραγόντων που μπορεί να προκαλούν το βήχα. Ορισμένα συμπτώματα μπορεί να υποδηλώνουν μια υποκείμενη αιτία, για παράδειγμα συριγμός λόγω άσθματος και ΧΑΠ, καούρα (παλινδρόμηση) ή ρινική καταρροή (ρινίτιδα). Ο βήχας που προκαλείται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, όπως ορισμένες μυρωδιές, κρύος αέρας, ομιλία, αλλαγή θέσης του σώματος ή κατανάλωση ορισμένων τροφών, μπορεί να υποδηλώνει υπερευαισθησία του βήχα. Αυτό συμβαίνει όταν το υποκείμενο πρόβλημα είναι μια διαταραχή των νεύρων των αεραγωγών. 

Τα ανησυχητικά συμπτώματα που μπορεί να απαιτούν επείγουσα παραπομπή περιλαμβάνουν απώλεια βάρους, πυρετό, επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του θώρακα, επίμονη (αλλά όχι διαλείπουσα) βραχνάδα, προβλήματα κατάποσης και βήχα με αποβολή αίματος. Αν εμφανίσετε αυτά τα συμπτώματα, αναζητήστε πάντα ιατρική βοήθεια. Μπορεί να μην υπάρχει σοβαρή αιτία, αλλά αξίζει να το ελέγξετε. 

Ο γιατρός μπορεί να σας ρωτήσει πόσο σοβαρός είναι ο βήχας σας ή πώς ο βήχας επηρε–άζει τη ζωή σας, άμεσα ή χρησιμοποιώντας ειδικές κλίμακες ή ερωτηματολόγια, όπως: 

• Αριθμητική κλίμακα (συνήθως από το 1 έως το 10, όταν το 10 σημαίνει τον πιο σοβαρό βήχα)  
• Οπτική αναλογική κλίμακα (VAS) (συνήθως 1-100 mm, όταν 100 mm σημαίνει τον πιο σοβαρό βήχα) 
• Ερωτηματολόγια ποιότητας ζωής που σχετίζονται με τον βήχα, π.χ. ερωτηματολόγιο για τον βήχα του Leicester 
• Ερωτηματολόγιο παλινδρόμησης αεραγωγών Hull (χρήσιμο για τη διάγνωση της μη όξινης παλινδρόμησης των αεραγωγών) 

Υπάρχουν διάφορες θεραπείες για τον χρόνιο βήχα. Διαφορετικές θεραπείες λειτουργούν για διαφορετικούς ανθρώπους, οπότε μπορεί να χρειαστεί να δοκιμάσετε μερικές επιλογές για να βρείτε την καλύτερη για εσάς. 

Απομάκρυνση ερεθιστικών ουσιών  

Πρώτον, ο γιατρός σας θα σας συστήσει να απομακρύνετε τυχόν προφανείς ερεθιστικούς παράγοντες. Εάν καπνίζετε, συνιστάται να το σταματήσετε (οι περισσότεροι καπνιστές διαπιστώνουν ότι ο βήχας τους βελτιώνεται μετά τη διακοπή του). Μάθετε περισσότερα για τα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος και όταν έχετε πάθηση των πνευμόνων.

Εάν λαμβάνετε ένα φάρμακο αναστολέα ΜΕΑ, ο γιατρός σας μπορεί να το διακόψει και να το αντικαταστήσει με ένα εναλλακτικό φάρμακο. Ο βήχας λόγω αναστολέα ΜΕΑ μπορεί να χρειαστεί μερικές εβδομάδες για να καταλαγιάσει μετά τη διακοπή αυτού του φαρμάκου. Θα πρέπει να αλλάζετε το φάρμακό σας μόνο μετά από συζητήσεις με τον γιατρό σας.  

Θεραπεία υποκείμενων παθήσεων

Ο γιατρός σας μπορεί να σας θεραπεύσει για οποιαδήποτε άλλη υποκείμενη πάθηση που μπορεί να προκαλεί τον βήχα. Θα πρέπει να βρει την υποκείμενη πάθηση και να αποφασίσει για την καλύτερη δυνατή θεραπεία.  

Οι παθήσεις που μπορεί να σχετίζονται με το βήχα περιλαμβάνουν συνήθως το άσθμα, την παλινδρόμηση και την αποφραγμένη μύτη (ρινίτιδα) και οι γιατροί συνήθως ξεκινούν θεραπεία στοχευμένη σε αυτές τις παθήσεις. 

Εάν έχετε βήχα που βγάζει βλέννα (γνωστός ως υγρός ή παραγωγικός βήχας), μπορεί να οφείλεται σε χρόνια βρογχίτιδα, βρογχεκτασία ή ρινοκολπίτιδα. Για την αντιμετώπισή του, οι επαγγελματίες υγείας μπορεί να σας προσφέρουν θεραπεία με βλεννολυτικά, αντιβιοτικά ή να σας παραπέμψουν σε φυσιοθεραπευτή. 

Όταν ο βήχας επιμένει  

Εάν ο βήχας επιμένει παρά τη θεραπεία των υποκείμενων παθήσεων ή δεν εντοπίζονται υποκείμενες παθήσεις, μπορεί να υπάρχει διάγνωση «ανθεκτικού χρόνιου βήχα» (RCC). Το υποκείμενο πρόβλημα εδώ είναι συνήθως μια διαταραχή των νεύρων των αεραγωγών γνωστή ως υπερευαισθησία του βήχα και χρειάζεται ειδική θεραπεία. Ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει να δοκιμάσετε μία από αυτές τις θεραπείες ανάλογα με τον τύπο του βήχα που έχετε: 

• Τα δισκία χαμηλής δόσης θειικής μορφίνης είναι συνήθως καλά ανεκτά και αποτελεσματικά σε λίγο περισσότερους από τους μισούς ασθενείς με επίμονο βήχα. Οι συνήθεις παρενέργειες περιλαμβάνουν δυσκοιλιότητα και υπνηλία.  
• Νευροτροποποιητικά φάρμακα όπως η γκαμπαπεντίνη, η πρεγκαμπαλίνη και η αμιτριπτυλίνη. Υπάρχουν ορισμένα περιορισμένα στοιχεία ότι αυτά τα φάρμακα μπορεί να είναι χρήσιμα. Οι παρενέργειες, ιδίως η υπνηλία, τείνουν να αποτελούν πρόβλημα. 
• Μη φαρμακολογική θεραπεία ελέγχου του βήχα. Αυτή η θεραπεία δεν περιλαμβάνει φάρμακα, αλλά χρησιμοποιεί ασκήσεις για την καταστολή του βήχα. Συνήθως παρέχεται από λογοθεραπευτές, αλλά και από άλλους θεραπευτές, π.χ. φυσιοθεραπευτές. Υπάρχουν 2 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές (RCT) που δείχνουν ότι μπορεί να είναι αποτελεσματική. Οι RCT θεωρούνται ότι παρέχουν τα πιο αξιόπιστα στοιχεία για το πόσο αποτελεσματικές είναι οι θεραπείες.  

Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετές δοκιμές νέων φαρμάκων που στοχεύουν ειδικά στα νεύρα που προκαλούν την αίσθηση του ερεθισμού.  

Τα αποτελέσματα αυτών των δοκιμών είναι ενθαρρυντικά και ένα από αυτά τα φάρμακα, το gefapixant (Lyfnua), έχει εγκριθεί για χρήση σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, της Ιαπωνίας και της Ελβετίας. 

Καθώς ο βήχας διαφέρει από άτομο σε άτομο, τα άτομα τείνουν να βρίσκουν διαφορετικούς τρόπους διαχείρισης του βήχα που τους εξυπηρετούν. Εάν είστε υπέρβαροι, η απώλεια έστω και μικρής ποσότητας βάρους μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων του βήχα. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι εξειδικευμένες συνεδρίες λογοθεραπείας μπορούν επίσης να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη διαχείριση του βήχα. 

Ακολουθούν ορισμένες τεχνικές που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι με χρόνιο βήχα για να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους. 

«Για να διαχειριστώ το άσθμα και τον βήχα μου, προσπαθώ να κινούμαι όσο το δυνατόν περισσότερο. Περπατάω πολύ, καθώς και κάνω ποδήλατο και κολύμπι, τα οποία είναι αποτελεσματικά για μένα.»

Μπέτι Φρανκεμόλε, Κάτω Χώρες, η οποία πάσχει από χρόνιο βήχα και άσθμα.

«Φροντίζω να έχω πάντα νερό μαζί μου, γιατί αν αρχίσω να μιλάω, η φωνή μου εξασθενεί και μου προκαλεί βήχα. Αποφεύγω τα πολύ ζεστά μέρη και φροντίζω να ντύνομαι ζεστά και να καλύπτω το στόμα μου αν βγαίνω στο κρύο. Φροντίζω επίσης να παίρνω τα φάρμακά μου ακριβώς σύμφωνα με τις οδηγίες.»

Σου Νέλσον, Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία αντιμετωπίζει χρόνιο βήχα εδώ και 17 χρόνια.

«Έχω μάθει να εστιάζω στην αναπνοή μου για να προσπαθήσω να αποκτήσω κάποιο έλεγχο και νομίζω ότι αυτό είναι επιτυχές σε κάποιο βαθμό.»

Ινγκ-Μαρί Όστερλουντ, Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία πάσχει από χρόνιο βήχα εδώ και 10 χρόνια.

Γιατροί από όλο τον κόσμο συνέταξαν πρόσφατα μια νέα δήλωση σχετικά με τον χρόνιο βήχα, η οποία προτείνει για πρώτη φορά ότι ο χρόνιος βήχας πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή πάθηση. Η δήλωση αυτή θα κοινοποιηθεί στους γιατρούς στην Ευρώπη, ώστε να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με τον χρόνιο βήχα και να τους βοηθήσει στη διάγνωση και τη θεραπεία της πάθησης. 

Τώρα που ο χρόνιος βήχας έχει οριστεί με αυτόν τον τρόπο, οι ειδικοί ελπίζουν ότι περισσότεροι άνθρωποι θα λάβουν μια στοχευμένη προσέγγιση για τη διαχείριση του βήχα τους. Θα επιτρέψει επίσης την περαιτέρω έρευνα σχετικά με το σύνδρομο και τις αιτίες του, οδηγώντας σε βελτιωμένη θεραπεία, φροντίδα και υποστήριξη για τα άτομα που ζουν με χρόνιο βήχα. 

Μπορείτε να έχετε πρόσβαση στη δήλωση ειδικών για τον χρόνιο βήχα στη διεύθυνση: https://erj.ersjournals.com/content/55/1/1901136  

Διαβάστε την περίληψη των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών για τους μη ειδικούς εδώ: Χρόνιος βήχας 

Το υλικό αυτό συντάχθηκε με τη βοήθεια της καθηγήτριας Άλιν Μόρις, του καθηγητή Λόρκαν ΜακΓκάρβεϊ, του Δρ. Σον Πάρκερ, Δρ. Μάρτα Νταμπρόφσκα, Σου Νέλσον, Μπέτι Φρανκεμόλε, Τζιλ Άνταμς και Ινγκ-Μαρί Όστερλουντ.