Print

Rehabilitacja pulmonologiczna u dorosłych

Rehabilitacja pulmonologiczna to program mający na celu zmniejszenie fizycznego i emocjonalnego wpływu przewlekłej choroby płuc na życie człowieka. Łączy ćwiczenia i przekazanie wiedzy na temat sposobów, które mogą pomóc pacjentowi utrzymać jak najlepszy stan zdrowia. Może także obejmować inne podejścia terapeutyczne proponowane przez terapeutów zajęciowych, dietetyków, pielęgniarki, pracowników opieki społecznej i psychologów, o ile taki typ
wsparcia jest dostępny.

Programy rehabilitacji oddechowej są dopasowane do każdej osoby indywidualnie. Przed rozpoczęciem programu należy przeprowadzić ocenę, aby określić potrzeby pacjenta i indywidualne okoliczności. Następnie zespół ekspertów będzie współpracować wraz z pacjentem nad programem.

Ostatnia aktualizacja 07/11/2023
This content is available in multiple languages.

Dla kogo jest przeznaczona rehabilitacja pulmonologiczna?


Rehabilitacja pulmonologiczna może pomóc osobom cierpiącym na przewlekłe choroby płuc, których objawy, takie jak duszność i łatwa męczliwość codziennie wykonywanymi czynnościami, mają istotny wpływ na ich życie.

Jeżeli u pacjenta występuje dowolna choroba spośród następujących, może on odnieść korzyści z rehabilitacji oddechowej:

  • Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
  • Śródmiąższowa choroba płuc, np. idiopatyczne włóknienie płuc
  • Rozstrzenie oskrzeli
  • Astma
  • Mukowiscydoza
  • Rak płuca
  • Nadciśnienie płucne
  • Stan przed operacją lub po operacji płuca albo przeszczepieniu płuca

Rehabilitacja pulmonologiczna może być zalecana wraz z innymi podejściami terapeutycznymi, takimi jak leki, tlenoterapia czy nieinwazyjna wentylacja.

W jaki sposób można rozpocząć kurs rehabilitacji oddechowej?


Należy uzyskać od specjalisty skierowanie na rehabilitację pulmonologiczna.
Należy pamiętać, że nie każdy pacjent będzie mieć dostęp do rehabilitacji oddechowej. Pracownicy ochrony zdrowia starają się, aby programy rehabilitacji oddechowej były dostępne dla szerszego grona pacjentów.

Jeżeli pacjent uważa, że odniósłby korzyści z rehabilitacji oddechowej, powinien zapytać swojego lekarza, czy taki program jest dla niego dostępny lub czy są plany, aby takie programy były dostępne w danym rejonie.

Jakie są korzyści rehabilitacji oddechowej?


W skrócie, dzięki rehabilitacji oddechowej pacjenci powinni być w stanie wykonywać więcej czynności, które sprawiają im przyjemność, a ich samopoczucie powinno ulec poprawie.

„Rehabilitacja pulmonologiczna istotnie mi pomogła. Wzmocniła między innymi moją siłę fizyczną, dzięki czemu moje objawy są słabsze. Ponadto liczba infekcji układu oddechowego zmniejszyła się, a jakość życia związana ze zdrowiem tym samym uległa poprawie. Co więcej, program jest prowadzony w przyjaznych i spokojnych warunkach, w odpowiedniej oprawie muzycznej, ponadto można spotkać się i porozmawiać z pacjentami cierpiącymi na podobne schorzenia”.

Matt Cullen – u którego w 2010 roku rozpoznano idiopatyczne włóknienie płuc (idiopathic pulmonary fibrosis, IPF), aktualnie uczestnik programu rehabilitacji oddechowej.

W badaniach wykazano, że rehabilitacja pulmonologiczna może mieć następujący wpływ na osoby cierpiące na schorzenia płuc:

  • Poprawa jakości życia
  • Poprawa kondycji psychicznej
  • Możliwość powrotu do pracy
  • Możliwość wykonywania codziennych czynności w większym zakresie (np. pójście do sklepu, sprzątanie domu)
  • Mniejsza duszność i zmęczenie
  • Mniejsze prawdopodobieństwo wizyty u lekarza lub hospitalizacji
  • Możliwość wykonywania aktywności fizycznej i ćwiczeń w większym zakresie
  • Większa wiedza na temat schorzenia i sposobu postępowania z nim
  • Większa siła fizyczna
  • Większa integracja społeczna

Co obejmuje rehabilitacja pulmonologiczna?


Według ekspertów kursy rehabilitacji oddechowej powinny trwać co najmniej 8 tygodni, przy czym tygodniowo należy uczestniczyć co najmniej w dwóch lub trzech sesjach, aby uzyskać widoczny efekt. Uważa się, że dłuższe programy są jeszcze bardziej korzystne. Programy rehabilitacji oddechowej można prowadzić w grupach w szpitalu, gabinetach lekarskich, ośrodkach zdrowia albo ośrodkach miejskich, np. w salach miejskich czy domach kultury. W niektórych przypadkach pacjentowi można zaproponować indywidualne sesje w domu. Po przeprowadzeniu wstępnej oceny pracownik ochrony zdrowia nadzorujący program będzie współpracować z pacjentem nad planem, który będzie bezpieczny i dopasowany do jego kondycji. Pacjent może także otrzymać dodatkową tlenoterapię w trakcie programu.

Program ćwiczeń fizycznych może obejmować następujące elementy:

Trening wytrzymałościowy

Zwykle przepisywany 3–5 razy w tygodniu, obejmuje ciągłe ćwiczenia przez 20–60 minut w czasie jednej sesji. Może to być na przykład spacerowanie lub jazda na rowerze.

Trening interwałowy

Jest to rodzaj treningu wytrzymałościowego, w którym stosowane są przerwy. Składa się z aktywności o wysokiej intensywności oraz regularnych przerw zawierających ćwiczenia o niskiej intensywności lub odpoczynek. Mogą to być przykładowo jazda na rowerze o wysokiej intensywności przez 30 sekund, a następnie przerwa lub jazda na rowerze o mniejszej intensywności przez 30 sekund, powtórzone kilka razy.

Trening siłowy

Obejmuje podnoszenie ciężarów w celu poprawy siły mięśniowej w kończynach górnych i dolnych. Przeznaczony jest szczególnie do trenowania mięśni wykorzystywanych w czasie codziennych czynności, takich jak zakładanie odzieży, kąpanie się, zakupy i czynności domowe, aby ich wykonywanie było łatwiejsze.

Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa

W przypadku poważnych problemów z dusznością lub obecności choroby serca pacjentowi można zalecić elektrostymulację nerwowo-mięśniową. W czasie tego typu ćwiczeń wykorzystywane są impulsy elektryczne, aby wzmocnić mięśnie nóg w celu zwiększenia siły i możliwości wykonywania ćwiczeń.

Trening mięśni oddechowych

Wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie oddechowe w celu zwiększenia siły mięśniowej i możliwości wykonywania ćwiczeń.

Trening obejmujący ćwiczenia w domu


Jeżeli pacjent mieszka daleko i ma utrudniony dojazd, można zapewnić wizytę pracownika ochrony zdrowia, który opracuje program rehabilitacji oddechowej, a następnie będzie regularnie kontaktować się z pacjentem telefonicznie, aby omówić cele osobiste oraz postęp terapii. Organizatorzy programu mogą dostarczyć wyposażenie do ćwiczeń w celu stosowania go w domu.

W jaki sposób należy się przygotować na kurs rehabilitacji oddechowej?


  • • Należy odpowiednio zaplanować transport/ustalić ważne sprawy w pracy/z rodziną itp.
  • Pacjentowi można zaproponować spotkanie z personelem w placówce albo z osobami, które przeszły taki kurs, aby rozwiać wątpliwości pacjenta.
  • Należy podejść do tematu z otwartym umysłem.

„W czasie 8-tygodniowego programu musieliśmy naprawdę ciężko pracować i wykonywać wiele ćwiczeń na maszynach do fitnessu. Z każdym dniem ćwiczenia stawały się łatwiejsze, a także poprawiało się nasze samopoczucie. Ponieważ stan każdej osoby był inny, nasz postęp też był inny, ale wspieraliśmy się nawzajem i każdy był zadowolony, że miał możliwość uczestniczenia w programie. Mieliśmy wiele czasu na wspólne rozmowy i w ciągu 8 tygodni staliśmy się małą rodziną”.

Jos Donkers, z Holandii, u którego w 1980 roku rozpoznano ciężką astmę i który zakończył swój pierwszy program rehabilitacji oddechowej w 2003 roku.

W jaki sposób mogę kontynuować rehabilitację pulmonologiczna po zakończeniu kursu?


Korzyści 8–12-tygodniowego kursu rehabilitacji oddechowej zwykle trwają do roku.

Po zakończeniu kursu należy pamiętać o dbaniu o zdrowie i kontynuacji ćwiczeń, aby utrzymać postęp. Należy wykonywać te czynności, które sprawiają radość, ponieważ dzięki temu szansa na ich dalsze wykonywanie jest większa.

Należy starać się włączyć do codziennej rutyny regularne ćwiczenia fizyczne, jak spacery czy praca w ogrodzie, aby w sposób naturalny wykonywać te aktywności, które są korzystne dla zdrowia. Można nawet dołączyć do grupy ćwiczącej albo zajęć lokalnych, aby kontynuować zajęcia towarzyskie dostępne w programie.

W przypadku zaobserwowania ponownego pogorszenia stanu zdrowia pracownik ochrony zdrowia może dać skierowanie na kolejny kurs rehabilitacji oddechowej, aby odzyskać utracone korzyści dla zdrowia.

Materiał przygotowano dzięki pomocy następujących osób: dr Martijn Spruit, dr Frits Franssen, Jos Donkers i Matt Cullen. Zdjęcia na stronie 1 i 3 za zgodą Ciro, ośrodka badawczego przewlekłej niewydolności narządowej; zdjęcie na stronie 2 za zgodą Matta Cullena.