Ψυχική ευεξία και υγεία των πνευμόνων

Η ψυχική ευεξία είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει πώς αισθάνεστε και πώς αντιμετωπίζετε την καθημερινή ζωή. Αυτός περιλαμβάνει το πώς αισθάνεστε ζώντας με την πευμονική σας πάθηση. Εάν έχετε ψυχική ευεξία, είναι πιο πιθανό να φροντίζετε τον εαυτό σας και να διαχειρίζεστε τη θεραπεία σας καλά. Θα αισθανθείτε θετικοί για τη ζωή και θα θέλετε να συμμετάσχετε στα πράγματα που συμβαίνουν γύρω σας. Εάν αντιμετωπίζετε μια κακή ψυχική κατάσταση, μπορεί να διαπιστώσετε ότι σας ενδιαφέρει λιγότερο να κάνετε πράγματα που κάποτε απολαμβάνατε. Μπορεί να αισθάνεστε πιο ανήσυχοι και τεταμένοι και να δυσκολεύεστε να αντιμετωπίσετε την καθημερινή ζωή και το άγχος που προκαλεί η πάθησή σας.

Εάν πάσχετε από πνευμονική νόσο, ενδέχεται να έχετε περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσετε κακή ψυχική κατάσταση. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή:

• δυσκολεύεστε να κάνετε τις ίδιες δραστηριότητες που κάνατε πριν αρρωστήσετε
• ανησυχείτε ότι δεν θα μπορείτε να αναπνεύσετε
• νιώθετε απογοητευμένοι εάν χρειάζεστε πλέον τακτική ιατρική περίθαλψη και περισσότερη υποστήριξη από άλλους, ή
• ανησυχείτε για το μέλλον λόγω της κατάστασης των πνευμόνων σας.

Αυτό θα μπορούσε τότε να έχει αντίκτυπο στο πώς βλέπετε τον ρόλο σας στην εργασία, τις αλληλεπιδράσεις με την οικογένεια και τους φίλους σας και την αυτοεκτίμησή σας

Η πάθηση της ψυχικής υγείας μπορεί επίσης να επηρεάσει την ικανότητά σας να αντιμετωπίσετε την πάθηση των πνευμόνων σας. Αυτό μπορεί να σημαίνει:

• αισθάνεστε ανήσυχοι γιατί σας κόβεται η αναπνοή, και έτσι αποφεύγετε την άσκηση
• νιώθετε κατάθλιψη και έχετε αίσθημα αδυναμίας να πάρετε το φάρμακό σας ή
• αποφεύγετε τις κοινωνικές συναναστροφές και έχετε αίσθημα απομόνωσης.

Αυτό δημιουργεί έναν αρνητικό κύκλο γεγονότων. Εάν τα συμπτώματά σας δεν αντιμετωπιστούν σωστά, μπορεί αυτό να σας κάνει να αισθανθείτε χειρότερα.

Η φροντίδα της ψυχικής σας ευεξίας είναι μια προσωπική διαδικασία και είναι σημαντικό να βρείτε κάτι που σας ταιριάζει. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις:

Διατηρηθείτε δραστήριοι

Το να ζείτε μια ενεργή ζωή όταν πάσχετε από πνευμονοπάθεια μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τα συμπτώματά σας και να αισθάνεστε καλά. Όσο πιο δραστήριοι είστε, τόσο πιο εύκολες θα είναι οι καθημερινές δραστηριότητες, παρά τις δυσκολίες στην αναπνοή σας. Είναι σημαντικό να βρείτε μια δραστηριότητα που να ταιριάζει με το επίπεδο της δύσπνοιάς σας. Θα μπορούσατε να βρείτε κάτι για να το εντάξετε την καθημερινή σας ρουτίνα, όπως κηπουρική, να ανεβοκατεβένετε σκάλες ή κατεβένετε από το λεωφορείο μια στάση πιο μπροστά και να περπατήσετε προς το σπίτι. Ή θα μπορούσατε να δοκιμάσετε κάτι πιο δομημένο, όπως μαθήματα αθλοπαιδιών, τρέξιμο ή ασκήσεις δύναμης. Θυμηθείτε ότι το να αισθάνεστε δύσπνοια κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων είναι φυσιολογικό και όχι σημείο έξαρση της νόσου. Θα μπορούσατε επίσης να παρακολουθήσετε ένα πρόγραμμα πνευμονικής αποκατάστασης. Αυτό είναι ένα πολύ αποτελεσματικό δομημένο πρόγραμμα μαθημάτων άσκησης και πληροφόρησης που είναι ειδικά για άτομα με πνευμονικές παθήσεις που θα σας βοηθήσει να παραμείνετε δραστήριοι.

Ενσυνειδητότητα

Η ενσυνειδητότητα είναι η εστίαση στην τρέχουσα στιγμή. Διδάσκει ότι ένα συναίσθημα ή αίσθηση είναι η φυσιολογική αντίδρασή μας σε κάτι, αλλά όμως μπορείτε να ανταποκριθείτε σε αυτό το συναίσθημα με διαφορετικούς τρόπους. Σας βοηθά να καταλάβετε ότι ορισμένες σκέψεις και συναισθήματα μπορεί να είναι θετικά και κάποια αρνητικά. Όμως καμία από αυτές τις αντιδράσεις δεν αλλάζει την πραγματικότητα. Η έρευνα έχει δείξει τα οφέλη της προσοχής για άτομα με πνευμονικές παθήσεις, ιδίως για την ανακούφιση του στρες που μπορεί να προκληθεί από δύσπνοια. Η εμπειρία κάποιας δύσπνιας κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων είναι φυσιολογική σε άτομα με πνευμονικές παθήσεις και η αποδοχή αυτού του γεγονότος μπορεί να σας βοηθήσει να αισθανθείτε καλύτερα για την πάθησή σας και για τη ζωή γενικά.

Αυτοβοήθεια

Μπορείτε να λάβετε μέτρα για να βοηθήσετε τον εαυτό σας, όπως να μάθετε τι επηρεάζει τη διάθεσή σας – τι τη βελτιώνει και τι σας κάνει να αισθάνεστε χειρότερα; Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να αποτρέψετε το συναίσθημα ότι δεν μπορείτε να ανταπεξέλθετε. Ίσως θελήσετε επίσης να κάνετε πράγματα στη ζωή σας που βρίσκετε ευχάριστα, όπως να μάθετε κάτι νέο, ένα τηλεφώνημα με έναν φίλο ή να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο για να χαλαρώσετε. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο εάν πιστεύετε ότι δεν μπορείτε να κάνετε τα πράγματα που κάνατε στο παρελθόν. Αντί για αυτά, θα μπορούσατε να βρείτε κάτι ευχάριστο που μπορείτε να κάνετε τώρα. Είναι σημαντικό να κάνετε τακτικά έλεγχο μόνοι σας. Παρατηρήστε πώς αισθάνεστε και αν αισθανθήκατε καλύτερα ή χειρότερα πρόσφατα. Εάν αρχίσετε να αισθάνεστε ότι δεν ανταποκρίνεστε καλά, τότε συζητήστε το με τον ιατρό σας νωρίς προτού επιδεινωθούν τα ψυχικά ή σωματικά σας συμπτώματα.

«Είναι κανονικό να μην είστε καλά. Είναι φυσιολογικό να νιώθετε καταβεβλημένος ή σαν να μην μπορείτε να κάνετε κάτι άλλο. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι αυτό δεν είναι πρόβλημα και ότι μπορείτε να βρείτε υποστήριξη που θα σας βοηθήσει να το διαχειριστείτε, όπως θα κάνατε αν έχετε άσχημα σωματικά συμπτώματα. Το άλλο πράγμα που με βοήθησε πολύ είναι να υπενθυμίσω στον εαυτό μου ότι δεν αξίζω λιγότερο επειδή νοσώ. Δεν αξίζω λιγότερο ως άτομο και δεν αξίζω λιγότερο από τους άλλους μόνο και μόνο λόγω της πάθησής μου. Το να θυμάμαι αυτό πραγματικά με βοήθησε να διαχειριστώ την ψυχική μου ευεξία σε περιόδους που ένιωθα άσχημα.» Ντέιβιτ

Περίπου ένας στους τέσσερις από εμάς θα βιώσουμε μια πάθηση ψυχικής υγείας κάποια στιγμή στη ζωή μας. Εδώ ρίχνουμε μια ματιά σε τρεις παθήσεις που μπορεί να είναι πιο συχνές για άτομα με πνευμονικές νόσους.

Άγχος

Πολλές εμπειρίες που συνδέονται με την πάθηση των πνευμόνων σας θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε άγχος. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• νοσηλεία σε νοσοκομείο εάν έχετε λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος ή έξαρση των συμπτωμάτων
• κόψιμο της αναπνοής συχνά ή συνεχώς
• απώλεια εργασίας ή επαφών με φίλους και συγγενείς, ή
• αίσθημα ότι τα συμπτώματά σας βρίσκονται εκτός ελέγχου.

Εάν αυτό το αίσθημα ανησυχίας συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα ή σας καταβάλει, αυτά είναι συμπτώματα άγχους για τα οποία μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια.

Πράγματα που πρέπει να προσέξετε

• Βομβαρδισμός σκέψεων
• Δυσκολία συγκέντρωσης
• Συναισθήματα πανικού, φόβου ή καταστροφής
• Προβλήματα με τον ύπνο
• Αίσθημα διαφυγής
• Βαριά και γρήγορη αναπνοή συνδεόμενη με τη διάθεσή σας
• Εφίδρωση ή εξάψεις
• Ναυτία
• Αίσθημα παλμών και τρέμουλο

Κατάθλιψη

Η ζωή με πνευμονοπάθεια είναι μια σκληρή υπόθεση. Μπορεί να αισθάνεστε θυμωμένοι ή απογοητευμένοι κατά καιρούς, ειδικά εάν λόγω της πάθησής σας δεν μπορείτε να συμμετέχετε στις συνήθεις δραστηριότητές σας. Εάν αυτό το συναίσθημα διαρκεί για εβδομάδες και επηρεάζει την καθημερινή σας ζωή ή συνοδεύεται από έντονο αίσθημα χαράς ή αίσθημα αδυναμίας, αυτό θα μπορούσε να είναι μια ένδειξη κατάθλιψης. Η κατάθλιψη δεν είναι η ίδια με το να αισθάνεστε άκεφα για λίγες μέρες – είναι μια σοβαρή πάθηση της ψυχικής υγείας και για την οποία μπορείτε να λάβετε βοήθεια.

Πράγματα που πρέπει να προσέξετε

• Αίσθημα έλλειψης βοήθειας ή απελπισίας
• Έλλειψη ευτυχίας
• Απώλεια ενδιαφέρον για καθημερινές δραστηριότητες
• Αλλαγή στον ύπνο – είτε περισσότερο είτε λιγότερο
• Αλλαγή της όρεξης-περισσότερη ή λιγότερη κατανάλωση φαγητού
• Έλλειψη ενέργειας και συγκέντρωσης
• Θυμός, ευερεθιστότητα προς τον εαυτό σας ή τους άλλους
• Συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης και ενοχής
• Σκέψεις για θάνατο ή αυτοκτονία

Διαταραχή μετατραυματικής καταπόνησης (PTSD)

Ως άτομο που ζει με πνευμονική νόσο, μπορεί να αντιμετωπίσετε τραυματικά συμβάντα που έχουν διαρκή επίδραση στην ψυχική σας υγεία. Ένα παράδειγμα μπορεί να είναι η παραμονή σε μονάδα εντατικής θεραπείας στο νοσοκομείο ή εάν χρειάζεστε μηχανική βοήθεια για να αναπνεύσετε. Αυτό μπορεί να είναι μια τραυματική εμπειρία και μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να το αντιμετωπίσουν. Μπορεί να οδηγήσει σε μια πάθηση που ονομάζεται διαταραχή μετατραυματικής καταπόνησης. Αυτή η πάθηση μπορεί να προκαλέσει σοβαρή διαταραχή στην καθημερινή σας ζωή καθώς το άγχος που αισθανθήκατε τη στιγμή της εκδήλωσης του συμβάντος συνεχίζει να σας επηρεάζει. Πρόκειται για μια σοβαρή πάθηση ψυχικής υγείας και για την οποία μπορείτε να λάβετε βοήθεια. Εάν παρατηρήσετε τα σημεία ή συμπτώματα οποιωνδήποτε παθήσεων ψυχικής υγείας, είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια από τον ιατρό σας το συντομότερο δυνατό.

Πράγματα που πρέπει να προσέξετε

• Αναδρομές στο τραύμα που βιώσατε, που σας κάνει να αισθάνεστε ότι σας συμβαίνει ξανά
• Εφιάλτες
• Σοβαρό άγχος προκαλούμενο από υπενθυμίσεις του τραύματος
• Εφίδρωση, ναυτία ή τρέμουλο όταν θυμάστε την εμπειρία σας

Ο καθένας είναι διαφορετικός και θα έχει διαφορετικές ανάγκες που θα συζητηθούν με τον ιατρό σας. Αυτές είναι μερικές από τις θεραπείες για ψυχικές παθήσεις για άτομα με πνευμονική νόσο.

• Διεπιστημονική πνευμονική αποκατάσταση. Έχει βρεθεί ότι είναι μια πολύ αποτελεσματική επιλογή για τη βελτίωση της ψυχικής και σωματικής σας υγείας εάν πάσχετε από πνευμονική νόσο.
• Λήψη θεραπειών μέσω συνομιλίας με σύμβουλο ή ψυχοθεραπευτή. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), θεραπείες έκθεσης – που βοηθούν στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων φόβων καθώς και βοήθεια με την κατάθλιψη και τη διαταραχή της μετατραυματικής καταπόνησης (PTSD) – ή θεραπεία τραύματος.
• Φάρμακα όπως αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά. Οι ιατροί μπορεί να τα προτείνουν ως επιλογή θεραπείας και θα συνεργαστούν μαζί σας για να βρουν τη σωστή δοσολογία για να περιορίσουν τις παρενέργειες.

Μπορεί να σας προσφερθεί ένας συνδυασμός αυτών των θεραπειών και η ομάδα υγειονομικής περίθαλψης θα εργαστεί για να βρει την καλύτερη λύση για εσάς.

Το να αντιμετωπίζετε προβλήματα με την ψυχική σας υγεία είναι πολύ συνηθισμένο και δεν πρέπει να ντρέπεστε. Είναι καλό να μπορούμε να μιλάμε ανοιχτά γι’ αυτό. Εάν αισθάνεστε ότι δεν μπορείτε να αντεπεξέλθετε, συζητήστε το με τον ιατρό σας που θα μπορέσει να διερευνήσει τις επιλογές σας για εύρεση υποστήριξης. Εκτός από αυτό, μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε τα παρακάτω.

• Βρείτε μια ομάδα υποστήριξης για άτομα που πάσχουν με την ίδια νόσο με εσάς. Αυτή η ομάδα μπορεί να βρίσκεται στην περιοχή σας ή να είναι μια διαδικτυακή κοινότητα. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ευεργετικό να μιλούν σε άλλους που έχουν παρόμοιες εμπειρίες.
• Μιλήστε με την οικογένεια και τους φίλους σας. Παρόλο που μπορεί να μην βιώνουν την ίδια εμπειρία, μπορείτε να τους βοηθήσετε να καταλάβουν το πώς νιώθετε εσείς. Θα μπορούσατε να συζητήσετε μαζί τους τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να σας βοηθήσουν και να τους εξηγήσετε τις στιγμές που χρειάζεστε να μείνετε μόνοι σας. Μπορεί να σας βοηθήσουν να παρατηρήσετε αλλαγές στη διάθεσή σας και εάν χρειάζεστε περαιτέρω υποστήριξη.

Ένα πράγμα που έμαθα από το χρόνο που πέρασα με δικτύωση με άτομα από άλλους συλλόγους ασθενών είναι η χρήσιμη φράση – είναι εντάξει να μην είμαι εντάξει. Πρέπει να επιτρέψετε στον εαυτό σας να μην είστε εντάξει σε συγκεκριμένες στιγμές της ζωής σας. Είναι τόσο δύσκολο να είστε δυνατοί, χαρούμενοι και ευτυχισμένοι και εντάξει όλη την ώρα. Πρέπει να επιτρέψετε στον εαυτό σας να έχετε στιγμές με κακή διάθεση. Έχω κακές μέρες μερικές φορές – δεν βλέπω κανέναν και είναι μέρες που τις αφιερώνω μόνο για μένα. Σκεπάζομαι με μια κουβέρτα και μένω σπίτι. Κλαίω, φωνάζω ή κοιμάμαι αν πρέπει να το κάνω. Επιτρέπω στον εαυτό μου να μην κάνει τίποτα και μετά ξυπνάω την επόμενη μέρα και νιώθω ανανεωμένη – είναι μια νέα μέρα και σχεδόν νιώθω αναγεννημένη, μπορώ να είμαι και πάλι θετική και νιώθω σαν νέος άνθρωπος.» Έλενα

• Συνδεθείτε με συλλόγους ασθενών που εργάζονται για την υποστήριξη ατόμων που έχουν την ίδια πάθηση με εσάς. Μπορεί να διαπιστώσετε ότι η ενεργός συμμετοχή σε αυτούς τους συλλόγους σας δίνει επικοινωνία με μεγάλη γκάμα ατόμων με παρόμοιους στόχους με εσάς και διατηρεί επίσης το μυαλό σας ενεργό καθώς εργάζεστε για αυτούς τους κοινούς στόχους.

Η φροντίδα κάποιου μπορεί να είναι αγχωτική και αυτό μπορεί να επηρεάσει την ψυχική σας ευεξία. Αυτό είναι πολύ φυσιολογικό και είναι σημαντικό να φροντίζετε τη δική σας ψυχική υγεία. Εάν παρατηρήσετε τα σημεία ή τα συμπτώματα μιας πάθησης ψυχικής υγείας στον εαυτό σας, είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια το συντομότερο δυνατό. Η υγεία σας έχει σημασία και θα είστε σε θέση να παρέχετε καλύτερη φροντίδα και υποστήριξη εάν προσέχετε καλά την υγεία σας. Εάν φροντίζετε κάποιον που πάσχει από πνευμονική νόσο και θέλετε να υποστηρίξετε την ψυχική του ευεξία, μπορεί να είναι δύσκολο να γνωρίζετε το πώς μπορείτε να το κάνετε καλύτερα αυτό. Εάν παρατηρήσετε τα σημεία ή συμπτώματα οποιωνδήποτε παθήσεων ψυχικής υγείας, είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια από τον ιατρό σας το συντομότερο δυνατό. Μια καλή αρχή θα ήταν οι ανοιχτές συζητήσεις σχετικά με το τι μπορεί να προκαλέσει αρνητικές διαθέσεις, τι ο ασθενής θεωρεί χρήσιμο και τι υποστήριξη θα ήθελε από εσάς. Εάν παρατηρήσετε μια αλλαγή στη διάθεσή του και ανησυχείτε, ρωτήστε πώς αισθάνεται ο ασθενής, εάν αισθάνεται ότι μπορεί να αντεπεξέλθει και τι είδους υποστήριξη μπορεί να χρειάζεται. Ίσως να μην μπορείτε να τον βοηθήσετε άμεσα, αλλά μπορείτε να του δείξετε τη σωστή κατεύθυνση για να λάβει επαγγελματική βοήθεια και να τον ενημερώσετε ότι είστε εκεί για αυτόν. Συχνά το να ακούει κανείς είναι πιο σημαντικό από το να δίνει συμβουλές. Θα μπορούσατε επίσης να προσφερθείτε να τον συνοδεύσετε σε ραντεβού εάν νομίζει ότι χρειάζεται να συζητήσει για την πάθησή του με έναν ιατρό.

Οργανώσεις ασθενών

• Europejska Organizacja Ochrony Zdrowia Psychicznego (MHE): www.mhe-sme.org
• GAMIAN-Europe: www.gamian.eu/
• Μπορείτε να αναζητήσετε οργανώσεις ασθενών στον τομέα της υγείας των πνευμόνων στον κατάλογο ELF Patient Organisation Network: https://europeanlung.org/en/people-and-partners/elf-patient-organisation-network/

Πηγές για την πνευματική υγεία

• Οι πέντε τρόποι για την ευεξία: https://neweconomics.org/2011/07/five-ways-well-new-applications-new-ways-thinking
• Ενσυνειδητότητα: Βρίσκοντας την ειρήνη σε έναν ξέφρενο κόσμο: https://franticworld.com/what-is-mindfulness/
• Oxford Mindfulness Centre: www.oxfordmindfulness.org/

Ενημερωτικά δελτία ELF

• Ζώντας μια δραστήρια ζωή με ΧΑΠ: www.europeanlung.org/assets/files/en/publications/living-an-active-life-with-copd-en.pdf
• Οι πνεύμονες και η άσκηση σας: www.europeanlung.org/assets/files/factsheets/exercise-and-the-lungs-en.pdf
• Πνευμονική αποκατάσταση : www.europeanlung.org/assets/files/en/publications/pulmonary-rehab-en.pdf

Δημιουργήθηκε το 2020.