Μικροβιακή αντοχή (AMR)

Τα αντιμικροβιακά, συμπεριλαμβανομένων αντιβιοτικών, αντιιϊκών, αντιμυκητιασικών και αντιπαρασιτικών, χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των μικροβίων (παθογόνα) που προκαλούν πολλά κοινά νοσήματα. Χρησιμοποιούνται επίσης ευρέως κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων για την πρόληψη λοιμώξεων και κατά τη διάρκεια χημειοθεραπείας κατά του καρκίνου.

Η χρήση αυτού του είδους φαρμακευτικής αγωγής εσφαλμένα και η υπερβολική του χρήση καθιστά τα μικρόβια τα οποία στοχεύει πιο ανθεκτικά στο φάρμακο που προηγουμένως τα αντιμετώπιζε επιτυχώς.

Αυτό συμβαίνει με την πάροδο του χρόνου όταν τα βακτήρια, οι μύκητες, οι ιοί και τα παράσιτα που προκαλούν την ασθένεια αλλάζουν, ώστε να αποφύγουν την καταστροφή τους από τα αντιμικροβιακά. Αυτά τα ανθεκτικά στελέχη, στη συνέχεια, πολλαπλασιάζονται και η αντοχή εξαπλώνεται.

Η αντοχή στα φάρμακα αποτελεί μια φυσική διαδικασία — τα βακτήρια έχουν σχεδιαστεί για την αποφυγή του θανάτου και θα συνεχίσουν να εξελίσσονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Ωστόσο, από την πλευρά της υγειονομικής περίθαλψης, η διαδικασία αυτή επιταχύνεται. Αυτό οφείλεται στους εξής παράγοντες που αφορούν τα αντιμικροβιακά:

• Υπερβολική χρήση: Αυτό συμβαίνει στα περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης, ιδιαίτερα όταν χορηγούνται για ασθένειες που προκαλούνται από πράγματα των οποίων η θεραπεία δεν είναι δυνατή, όπως χορήγηση αντιβιοτικών για ιικές λοιμώξεις, π.χ. κρυολογήματα και γρίπη. Χρησιμοποιούνται επίσης εκτεταμένα για τη θεραπεία κατοικίδιων και παραγωγικών ζώων, όπως βοοειδή. Τα αντιμυκητιασικά έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως ως παρασιτοκτόνα για τη διαχείριση μυκητιασικών ασθενειών που επηρεάζουν διάφορες σοδειές. Τα ανθεκτικά βακτήρια έχουν βρεθεί σε λίμνες, ποτάμια και ωκεανούς. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτό απορρέει από τη διάθεση λυμάτων από νοσοκομεία, φάρμες ή συστήματα αποχέτευσης. Συνεπώς, τα άτομα εκτίθενται όλο και περισσότερο σε ανθεκτικά βακτήρια. Καθώς αυξάνεται η χρήση αντιμικροβιακών, η παρουσία βακτηρίων ανθεκτικών στα μικρόβια επίσης αυξάνεται.
• Εσφαλμένη χρήση: Για παράδειγμα, όταν κάποιος διακόπτει τη συνταγογραφούμενη πορεία του φαρμάκου πολύ νωρίς.

Η διαθεσιμότητα και ανάπτυξη των φαρμάκων επίσης συμβάλλει στο πρόβλημα:

• Υπάρχει έλλειψη εναλλακτικών αντιβιοτικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν όταν τα στελέχη των βακτηρίων γίνονται ανθεκτικά.
• Υπάρχουν ακόμα λιγότερα από αυτά που στοχεύουν σε υπερβολικά ανθεκτικά στελέχη βακτηρίων.
• Δεν αναπτύσσονται πολλά εναλλακτικά προϊόντα αυτήν τη στιγμή.

Χωρίς αποτελεσματικά αντιμικροβιακά, διακυβεύεται η επιτυχία της σύγχρονης ιατρικής. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) το έχει κατατάξει σε μία από τις 10 μεγαλύτερες απειλές για την υγεία που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα παγκοσμίως.

Αν η αντοχή συνεχίσει να αυξάνεται, οι λοιμώξεις θα μπορούσαν να γίνουν πιο σοβαρές και να διαρκέσουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, καθώς η θεραπεία τους θα είναι πιο δύσκολη. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερης διάρκειας νοσηλείες και υψηλότερα ποσοστά θανάτου.

Χωρίς τη λήψη μέτρων, δεν θα είμαστε σε θέση να θεραπεύουμε τις λοιμώξεις και οι επεμβάσεις ρουτίνας θα μπορούσαν να καταστούν μοιραίες. Αυτό θα μας επηρεάσει όλους.

Τα αντιμικροβιακά χρησιμοποιούνται σε πολλές παθήσεις. Για τις πνευμονικές νόσους, συμπεριλαμβάνονται η φυματίωση (TB), η πνευμονία, η βρογχεκτασία και η κυστική ίνωση. Άλλες παθήσεις περιλαμβάνουν μυκητιασικές λοιμώξεις, όπως ασπεργίλλωση, HIV/AIDS, ελονοσία, σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις, λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, λοιμώξεις του θώρακα, λοιμώξεις αιματικής ροής και τροφική δηλητηρίαση.

Χειρουργικές επεμβάσεις ρουτίνας και θεραπείες κατά του καρκίνου —όπως καισαρικές τομές, αρθροπλαστική ισχίου και γόνατος, χειρουργικές επεμβάσεις καρδιάς και χημειοθεραπεία— βασίζονται επίσης στα αντιβιοτικά για την πρόληψη λοιμώξεων πριν και κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων.

Εάν πάσχετε από κάποια πάθηση των πνευμόνων που συχνά προκαλεί λοιμώξεις του θώρακα, μπορεί να χρειαστείτε αντιβιοτικά, τα οποία θα συμβάλουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων σας. Ίσως σας απασχολεί το γεγονός ότι η λήψη αντιβιοτικών μπορεί να καταστήσει τα βακτήρια πιο ανθεκτικά. Τα βακτήρια δεν θα γίνονται πάντα ανθεκτικά, έτσι είναι πιθανό σε πολλές περιπτώσεις να χρησιμοποιείτε το ίδιο αντιβιοτικό επιτυχώς για πολλά χρόνια. Εάν τα βακτήρια στο πτύελό σας είναι ανθεκτικά σε κάποιο αντιβιοτικό, ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει εάν χρειάζεται να λάβετε ένα διαφορετικό αντιβιοτικό.

Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε μόνο αντιβιοτικά όταν πραγματικά είναι απαραίτητα, όπως όταν παρουσιάζεται επιδείνωση ή τα συμπτώματά σας είναι βαριά. Ρωτήστε τον κλινικό σας ιατρό εάν δεν είστε βέβαιοι για το πώς να το αναγνωρίσετε αυτό. Είναι σημαντικό να συνεργάζεστε με τον κλινικό σας ιατρό με βάση ένα σαφές σχέδιο διαχείρισης συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του τύπου και της διάρκειας της αντιβιοτικής σας θεραπείας, και να το ακολουθείτε προσεκτικά, όταν απαιτείται. Αποφύγετε τη χρήση αντιβιοτικών εάν δεν έχετε εμφανίσει κάποια λοίμωξη ή εάν τα συμπτώματά σας είναι υπό επαρκή έλεγχο.

Πολλές χώρες υιοθετούν εθνικά σχέδια αντιμετώπισης της αυξανόμενης μικροβιακής αντοχής. Σε αυτές τις στρατηγικές περιλαμβάνονται τα εξής:

• πρόληψη λοιμώξεων και μέτρηση ελέγχου λοιμώξεων
• βελτίωση έγκαιρης διάγνωσης
• προτροπή για την κατάλληλη χρήση αντιμικροβιακών και συνταγογράφηση μόνο όταν υπάρχει λοίμωξη που είναι αδύνατον να θεραπευτεί
• εργασία σε όλους τους τομείς για την επίτευξη των βέλτιστων εκβάσεων υγείας για τους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά και το περιβάλλον στο οποίο συνυπάρχουν.
• προτροπή για την ανάπτυξη εναλλακτικών στα τρέχοντα αντιμικροβιακά.

Υπάρχει ανάγκη συντονισμένης δράσης σε όλο τον κόσμο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάνει έκκληση για μεγαλύτερη χρηματοδότηση για την έρευνα και την ανάπτυξη όσον αφορά νέα αντιμικροβιακά φάρμακα, εμβόλια και διαγνωστικά εργαλεία.

Το 2015, διάφορες χώρες σε όλο τον κόσμο δήλωσαν τη συμμετοχή τους στην υλοποίηση του Παγκόσμιου Σχεδίου Δράσης για την AMR και δεσμεύτηκαν να αναπτύξουν εθνικά σχέδια δράσης.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης για την AMR και άλλες συντονισμένες στρατηγικές που υλοποιούνται σε όλο τον κόσμο, επισκεφθείτε τον ιστότοπο του ΠΟΥ