Προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του πνεύμονα

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η κυριότερη αιτία θανάτου λόγω καρκίνου στην Ευρώπη, αθροιστικά προκαλεί περισσότερους θανάτους από τους καρκίνους του παχέος εντέρου, του μαστού και του προστάτη. Όταν ο καρκίνος του πνεύμονα ανιχνεύεται από τα συμπτώματα, η ασθένεια είναι κυρίως σε προχωρημένο στάδιο, καθιστώντας τη θεραπεία πολύ λιγότερο αποτελεσματική. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος μπορεί να ανιχνεύσει τον καρκίνο σε πολύ νωρίτερο στάδιο. Η νωρίτερη διάγνωση του καρκίνου σημαίνει ότι οι θεραπείες μπορούν να λειτουργήσουν καλύτερα και ακόμη και να θεραπεύσουν τον καρκίνο του πνεύμονα, βελτιώνοντας τα αποτελέσματα για τα άτομα που ζουν με την ασθένεια και μειώνοντας το ιατρικό κόστος. 

Υπάρχουν αρκετές δοκιμές που μπορούν να εξετάσουν πόσο υγιείς είναι οι πνεύμονές μας. Η εξέταση που θεωρείται πιο αποτελεσματική για την εύρεση καρκίνου του πνεύμονα σε πρώιμο στάδιο είναι γνωστή ως σάρωση αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης (αξονική τομογραφία) του θώρακα. Χρησιμοποιεί ακτίνες Χ και υπολογιστική τεχνολογία για να τραβήξει πολλαπλές εικόνες του θώρακα. Ένας υπολογιστής συνδυάζει αυτές τις εικόνες για να παράγει λεπτομερείς εικόνες των πνευμόνων σας. Αυτές οι εικόνες είναι πιο λεπτομερείς από τις κανονικές ακτινογραφίες θώρακος. Εκτός από την αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης, ο προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του πνεύμονα περιλαμβάνει επίσης πρόσβαση σε υπηρεσία διακοπής του καπνίσματος εάν είστε καπνιστής. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τα τσιγάρα, τα πούρα κλπ αλλά και για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, το άτμισμα και άλλες μορφές καπνίσματος ανεξάρτητα από το αν περιλαμβάνουν νικοτίνη ή όχι. 

Ένα πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου περιλαμβάνει τον τακτικό έλεγχο ορισμένων ομάδων ατόμων σε τακτά χρονικά διαστήματα και την παροχή πρόσβασης σε υπηρεσίες διακοπής του καπνίσματος εάν είναι καπνιστές. Αυτού του είδους τα προγράμματα υπάρχουν σε πολλές χώρες για άλλους καρκίνους, όπως ο καρκίνος του μαστού ή του τραχήλου της μήτρας, όπου ο προσυμπτωματικός έλεγχος προσφέρεται συνήθως σε γυναίκες μιας συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας. 

Ένας ακτινολόγος θα αναλύσει τις εικόνες που παράγονται για να αναζητήσει τυχόν μη φυσιολογικές περιοχές στους πνεύμονες που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν καρκίνο. Ένα σημείο που φαίνεται στην εικόνα είναι γνωστό ως πνευμονικό οζίδιο και είναι κάτι που συνήθως παρακολουθείται. Οι πνευμονικοί όζοι είναι σχετικά συχνοί. Είναι σπάνια σημάδι καρκίνου του πνεύμονα και είναι πιο συχνά ουλές από λοιμώξεις ή όγκοι που δεν είναι καρκινικοί. Ενώ αυτές οι ανωμαλίες μπορεί να απαιτούν παρακολούθηση, συχνά δεν απαιτούν άμεση δράση. Εάν ο όζος θεωρείται μεγάλος ή εάν μεγαλώνει, αυτό είναι πιο πιθανό να είναι καρκίνος του πνεύμονα. Στη συνέχεια απαιτούνται περαιτέρω εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων σαρώσεων ή μιας διαδικασίας για την αφαίρεση ενός κομματιού του όζου για δοκιμή (βιοψία). 

Τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό του καρκίνου του πνεύμονα πολύ νωρίτερα, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα αποτελεσματικότητας των θεραπειών για τον καρκίνο. Η έρευνα δείχνει ότι η χρήση αξονικών τομογραφιών χαμηλής δόσης είναι έως και 10 φορές πιο πιθανό να εντοπίσει έναν πρώιμο όγκο σε σύγκριση με μια παραδοσιακή ακτινογραφία θώρακος. 

«Η ERS υποστηρίζει την έγκαιρη ανίχνευση και τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα. Ο καρκίνος του πνεύμονα εξακολουθεί να παραμένει ο μεγαλύτερος δολοφόνος μεταξύ των καρκίνων. Η ανάπτυξη προγραμμάτων για αξονικό έλεγχο χαμηλής δόσης ατόμων υψηλού κινδύνου (πρώην ή νυν καπνιστών) θα μπορούσε να σώσει ζωές και να βοηθήσει στην αλλαγή αυτής της καταστροφικής καμπύλης».

Arzu Yorgancioğlu, Πρόεδρος του Συμβουλίου Συνηγορίας της ERS

Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του αριθμού των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα: 

Τα αποτελέσματα από τη μεγαλύτερη δοκιμή που εξετάζει τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα δημοσιεύθηκαν το 2011. Διαπίστωσαν ότι η χρήση αξονικών τομογραφιών χαμηλής δόσης για τον έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα θα μπορούσε να μειώσει τον αριθμό των θανάτων κατά 20% σε σύγκριση με τις ακτινογραφίες θώρακος.1 

Η δεύτερη μεγαλύτερη δοκιμή μέχρι σήμερα διεξήχθη στο Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες με αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν το 2020. Διαπίστωσε ότι οι θάνατοι από καρκίνο του πνεύμονα μειώθηκαν κατά 24% μετά από 10 χρόνια, όταν προσφέρθηκαν αξονικές τομογραφίες χαμηλής δόσης σε άνδρες με υψηλό κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα.2 

Μια μεγάλη μελέτη κοόρτης, γνωστή ως iELCAP, δημοσίευσε πρόσφατα δεδομένα για 20 χρόνια παρακολούθησης, με το 81% όλων των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα να ανιχνεύονται με προσυμπτωματικό έλεγχο, να επιβιώνουν και οι περισσότεροι όγκοι να βρίσκονται σε πρώιμα στάδια. Στη μελέτη έχουν εγγραφεί περισσότεροι από 89.000 εθελοντές μέχρι σήμερα. 

Τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου μπορούν επίσης να εντοπίσουν άλλα ζητήματα – όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή οι καρδιακές παθήσεις. Εάν εντοπιστούν αυτά τα ζητήματα, θα παρακολουθούνται. 

«Υποστηρίζω θερμά τα στοχευμένα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου. Είναι τόσο σημαντικό να αναπτύξουμε στοχευμένο έλεγχο με τον τρόπο που τον προσφέρουμε σήμερα για άλλες παθήσεις, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να κατανοήσουν τα οφέλη – για παράδειγμα, τακτικούς οφθαλμολογικούς ελέγχους και διαβητικές οφθαλμολογικές εξετάσεις για συγκεκριμένους κινδύνους.»

Τζάνετ, Ηνωμένο Βασίλειο, επιζών του καρκίνου του πνεύμονα και συνήγορος ασθενών 

Τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου δεν είναι τέλεια και υπάρχουν ορισμένοι κίνδυνοι. Για να ελαχιστοποιηθούν αυτοί οι κίνδυνοι, τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου προσφέρονται μόνο σε άτομα που θεωρούνται υψηλού κινδύνου της νόσου. 

Χαμηλή δόση ακτινοβολίας 

Όλες οι ακτίνες Χ χρησιμοποιούν μικρές ποσότητες ακτινοβολίας κατά τη διαδικασία σάρωσης. Η δοσολογία είναι 90% χαμηλότερη με μια αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης σε σύγκριση με μια παραδοσιακή αξονική τομογραφία θώρακος. Εξακολουθεί να υπάρχει κάποια έκθεση σε ακτινοβολία, η οποία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο σε πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων. Η ποσότητα είναι ισοδύναμη με την ακτινοβολία στην οποία εκτίθεται ένα άτομο κατά μέσο όρο σε διάστημα 6 μηνών μέσω του φυσικού περιβάλλοντος ή ισοδύναμη με 15 παραδοσιακές ακτινογραφίες θώρακος. Πρόσφατα, υπήρξαν μερικοί νέοι τύποι σαρωτών που προσφέρουν «εξαιρετικά χαμηλής δόσης αξονικές τομογραφίες». Αν και αυτές οι σαρώσεις έχουν σημαντικά μικρότερη παραλλαγή από τις αξονικές τομογραφίες χαμηλής δόσης, δεν υπάρχουν ακόμα αρκετά επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τη συνήθη χρήση τους στον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα. 

Λήψη λανθασμένου αποτελέσματος 

Αν και είναι σπάνιο, οι εξετάσεις μπορεί μερικές φορές να δώσουν λάθος αποτελέσματα, υποδηλώνοντας ότι ένα άτομο έχει καρκίνο του πνεύμονα όταν δεν το κάνει. Αυτό μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους, για παράδειγμα εάν ένα άτομο πάσχει από μια λοίμωξη κατά τη στιγμή μιας σάρωσης. Αυτό ονομάζεται ψευδώς θετικό αποτέλεσμα. Αυτό το αποτέλεσμα συνήθως ακολουθείται από περισσότερες εξετάσεις, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν στρες και άγχος, αλλά γενικά δεν οδηγούν σε επεμβατικές εξετάσεις, όπως μια βιοψία.  

Θεραπεία ενός καρκίνου που μπορεί να ήταν αβλαβής 

Ορισμένοι καρκίνοι του πνεύμονα μπορεί να αναπτυχθούν πολύ αργά και είναι λιγότερο επιβλαβείς σε σύγκριση με άλλους τύπους. Και πάλι, θα μπορούσαν να σας ζητηθούν περισσότερες εξετάσεις και θεραπεία που μπορεί να μην είναι αναγκαίες. Αυτό ονομάζεται υπερδιάγνωση. Είναι σημαντικό να συζητήσετε με το γιατρό σας τους κινδύνους και τα οφέλη των εξετάσεων και των πιθανών θεραπειών που βασίζονται σε οποιαδήποτε άλλα προβλήματα υγείας που μπορεί να έχετε. Αυτό θα σας βοηθήσει να λάβετε τεκμηριωμένη απόφαση σχετικά με το πώς να προχωρήσετε. Πρόσφατες εκτιμήσεις δείχνουν ότι η υπερδιάγνωση στον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα είναι σχετικά ασυνήθιστη, αντιπροσωπεύοντας το 3% όλων των όγκων που ανιχνεύονται με έλεγχο με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης. 

Τα τελευταία 20 χρόνια, η έρευνα έχει επικεντρωθεί στη μεγαλύτερη κατανόηση σχετικά με τα πνευμονικά οζίδια που ανιχνεύονται στις αξονικές τομογραφίες. Αυτό συνέβαλε στη σημαντική μείωση των κινδύνων που συνδέονται με τον προσυμπτωματικό έλεγχο, ώστε να διασφαλιστεί ότι αντιμετωπίζονται μόνο τα οζίδια που είναι καρκίνοι. 

Ένα εθνικό πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου περιλαμβάνει την εύρεση ομάδων ανθρώπων σε εθνικό επίπεδο που θεωρείται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα και την προσφορά ραντεβού για προσυμπτωματικό έλεγχο των πνευμόνων. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι όλοι οι συμμετέχοντες έχουν ίση πρόσβαση στις σχετικές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, ανεξάρτητα από τη γεωγραφία και το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο. 

Τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του πνεύμονα θα μπορούσαν να είναι ακόμη πιο αποτελεσματικά όταν συνδυάζονται με υποστήριξη για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να σταματήσουν το κάπνισμα. 

Σε αυτές τις συγκεκριμένες ομάδες ατόμων δεν παρατηρούνται όλα τα κρούσματα καρκίνου του πνεύμονα. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με τον καρκίνο του πνεύμονα, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, η έκθεση σε αέριο ραδονίου ή σε αμίαντο ή άλλες ουσίες που είναι τοξικές για τους πνεύμονες. Με την επιλογή μιας συγκεκριμένης ομάδας υψηλού κινδύνου, όπως οι ηλικιωμένοι καπνιστές, τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου έχουν ως στόχο να εντωπίσουν όσο το δυνατόν περισσότερες περιπτώσεις, μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο για τους κατά τα άλλα υγιείς ανθρώπους. 

Μπορεί να είναι ανησυχητικό να σκέφτεστε τις επισκέψεις στο νοσοκομείο για σαρώσεις και εξετάσεις. Ορισμένες χώρες εξετάζουν τρόπους για να καταστεί αυτή η διαδικασία ευκολότερη για τους πολίτες. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, δρομολογήθηκε ένα πιλοτικό πρόγραμμα που προσφέρει «εξετάσεις για την υγεία των πνευμόνων» με κινητές μονάδες υγείας που σταθμεύουν σε σούπερ μάρκετ. Οι πολίτες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν μια σύντομη εξέταση και έκλειναν ραντεβού για παρακολούθηση, εάν ήταν απαραίτητο. 

«Υπάρχει πολύ δουλειά που πρέπει να γίνει ακόμη για να αποφασιστεί ποια άτομα θα πρέπει να υποβληθούν στον προσυμπτωματικό έλεγχο, αλλά όποια ομάδα και να είναι αυτή, τα οφέλη από την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του πνεύμονα είναι τεράστια και θα μπορούσαν να σωθούν ζωές.»

Τζάνετ, Ηνωμένο Βασίλειο, επιζήσας από καρκίνο του πνεύμονα και υποστηρικτής ασθενών 

Μέχρι σήμερα, οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα, η Κροατία, η Πολωνία, η Τσεχία είναι οι μόνες χώρες που προσφέρουν στους ανθρώπους τη δυνατότητα προσυμπτωματικού ελέγχου για καρκίνο του πνεύμονα. Αυτό καλύπτεται από τα εθνικά συστήματα υγείας σε αυτές τις χώρες. Χώρες όπως η Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο προσφέρουν έλεγχο σε ορισμένες τοποθεσίες. 

Είναι καθήκον των υγειονομικών αρχών και των συμβουλίων προσυμπτωματικού ελέγχου να εξισορροπούν τους κινδύνους και τις βλάβες και να αναπτύσσουν ισχυρά και αποτελεσματικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου με ισότιμη πρόσβαση σε όλους τους συμμετέχοντες υψηλού κινδύνου. 

Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι τα στοιχεία υποστηρίζουν την εφαρμογή του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα ώστε να σωθούν ζωές και είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή για την εφαρμογή εθνικών προγραμμάτων.

Η Ευρωπαϊκή Αναπνευστική Εταιρία σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ακτινολογική Εταιρία καλούν την ανάληψη δράσης για την εφαρμογή εθνικών προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα ERS: Lung cancer screening: cutting costs, saving lives – ERS – European Respiratory Society (ersnet.org) 

Χρειάζονται τώρα συστάσεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο για τη στήριξη και την ενθάρρυνση μεμονωμένων χωρών να ξεκινήσουν τα δικά τους προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου. Είναι πιθανό τα επόμενα χρόνια να αρχίσουν τα εθνικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου σε χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο. 

Το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ πρόγραμμα SOLACE συμβάλλει στην εφαρμογή του προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του πνεύμονα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το πρόγραμμα συγκεντρώνει εμπειρογνώμονες από όλη την ήπειρο για να δημιουργήσουν σαφείς, συνοπτικές και πρακτικές κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή ενός προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του πνεύμονα, καθώς και εργαλεία για τον εντοπισμό και την εγγραφή συγκεκριμένων πληθυσμών που επί του παρόντος υποεκπροσωπούνται.  

Μάθετε περισσότερα

• Η έκθεση που εκπονήθηκε από κοινού από τις εν λόγω εταιρείες το 2020 σκιαγραφεί τα τελευταία δεδομένα σχετικά με τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα και τα μέτρα που απαιτούνται για την επίτευξη των εθνικών προγραμμάτων
• Το συμπληρωματικό υλικό από την έκθεση αυτή μπορεί να ληφθεί εδώ και παρέχει μια ενημερωμένη σύνοψη των διαφόρων σταδίων στα οποία βρίσκεται η κάθε ευρωπαϊκή χώρα στο να προσφέρει εθνικά προγράμματα προσυμπωματικού ελέγχου
• Παρακολουθήστε ένα βίντεο από την Ευρωπαϊκή Αναππνευστική Εταιρεία σχετικά με τη σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του πνεύμονα

Το υλικό αυτό συντάχθηκε με τη βοήθεια της Συμβουλευτικής Ομάδας Ασθενών με Καρκίνο του Πνεύμονα ELF, Δρ. Γεωργίας Χαρδαβέλλαa, Dr Torsten Blum, Dr Luis M. Seijo και Dr Martina Koziar Vašáková.  

Η σελίδα αυτή επικαιροποιήθηκε το 2025.