Właściwe odżywianie dla zachowania zdrowia płuc

Pobierz naszą infografikę 

This content is available in multiple languages.

Dobre odżywianie jest ważne dla zdrowia płuc i ogólnego stanu zdrowia. 

Pokarm dostarcza paliwo do wszystkich części ciała, aby mogły one prawidłowo funkcjonować, w tym do płuc. 

Podobnie jak w przypadku samochodu, jeśli wprowadzimy do naszego organizmu niewłaściwy rodzaj „paliwa”, możemy sobie zaszkodzić. 

W jaki sposób możesz zadbać o właściwe odżywianie?


Jedz różnorodne produkty spożywcze z różnych grup żywności 

Musimy jeść różnorodne pokarmy, ponieważ dostarczają one różnych składników odżywczych, których potrzebuje nasz organizm. Potrzebujemy więcej niektórych grup żywności, takich jak owoce i warzywa, a mniej produktów z innych grup. Poniższa sugestia talerza daje wyobrażenie o tym, jak podzielić każdy posiłek według grup żywności. 

Zalecenia te różnią się w zależności od kraju. Aby zapoznać się z przeglądem zaleceń zcałej Europy, odwiedź portal wiedzy Unii Europejskiej poświęcony promocji zdrowia i profilaktyce chorób. 

 

Układaj na talerzu wszystkie kolory tęczy 

Spożywanie owoców i warzyw w ramach zbilansowanej diety wiąże się z poprawą zdrowia płuc [1]. Wybierając różne kolory owoców i warzyw, możesz dostarczać swojemu organizmowi i płucom różne składniki odżywcze. 

Jedz więcej błonnika 

Pokarmy bogate w błonnik to owoce, warzywa, zboża, owies, strączki i soczewica. Kiedy spożywasz dużo błonnika, ograniczasz prawdopodobieństwo zachorowania na choroby płuc w ciągu całego życia [2]. Większość europejskich wytycznych żywieniowych zaleca dzienne spożycie błonnika w ilości 25–35 g w przypadku dorosłych (30–35 g błonnika dziennie w przypadku mężczyzn i 25–32 g dziennie w przypadku kobiet) [3]. 

 

Nie jedz za dużo ani za mało 

  • Jedzenie więcej niż potrzebuje organizm może prowadzić do magazynowania energii w postaci nadwagi. Oznacza to, że układ oddechowy może być zmuszony do cięższej pracy. Może to również zwiększyć ryzyko rozwoju niektórych chorób płuc, takich jak astma. 
  • Jedzenie mniej niż potrzebuje organizm może prowadzić do niedowagi. Oznacza to, że nie masz wystarczającej ilości energii i masz podwyższone ryzyko infekcji oraz wystąpienia trudności w oddychaniu. 

 

Ogranicz pokarmy o wysokiej zawartości tłuszczu, soli i cukru 

Niektóre produkty spożywcze zawierają duże ilości cukru, soli i szkodliwych tłuszczów (tłuszczów nasyconych i trans) oraz niewiele składników odżywczych. Obejmuje to gotowe posiłki, fast foody, czekoladę, słodycze, chipsy, napoje gazowane oraz pakowane herbatniki i ciasta. Staraj się jeść tego typu produkty nie częściej niż raz dziennie i nie codziennie. Te pokarmy mogą zwiększać ryzyko astmy i świszczącego oddechu [4] oraz zmniejszać szanse na zwalczanie infekcji przez organizm [5]. 

Na przykład zbyt duża ilość soli jest również związana z wysokim ciśnieniem krwi [6], obrzękami (stanem zapalnym) [7] i astmą [8]. Możesz obniżyć zawartość soli w diecie, wybierając opcje o niskiej zawartości soli lub bez dodatku soli, takie jak kostki rosołowe o niskiej zawartości soli oraz warzywa i fasolę w puszkach bez dodatku soli. Możesz również używać ziół i przypraw, aby dodać smaku potrawom. 

Opieranie się na podstawach


Dbanie o zdrowie układu pokarmowego 

Jelita są częścią układu trawiennego i są odpowiedzialne za przyjmowanie pokarmu i usuwanie resztek pokarmowych. Układ trawienny to żołądek, jelita i okrężnica. Zdrowie układu pokarmowego jest powiązane ze zdrowiem płuc. 

Nasze jelita są pełne bilionów bakterii, które rozkładają spożywane przez nas jedzenie. Pomagają również organizmowi zwalczać infekcje, wspierając układ odpornościowy, szczególnie w płucach. Możemy utrzymać jelita w zdrowiu, spożywając dużo błonnika i zwiększając ilość prebiotyków i probiotyków w diecie. 

  • Probiotyki to „dobre bakterie” występujące w produktach spożywczych, takich jak jogurt i kiszona kapusta. Pomagają stworzyć zdrową równowagę w jelitach. 
  • Prebiotyki są pokarmem dla dobrych bakterii. Działają jak nawóz dla dobrych bakterii z probiotyków, aby utrzymać je przy życiu. Można je znaleźć w takich produktach spożywczych, jak produkty pełnoziarniste, banany, warzywa, cebula, czosnek, soja i karczochy. 
  • Probiotyki i prebiotyki są dodawane do niektórych produktów spożywczych i są dostępne jako suplementy diety. 

Równowaga zdrowych bakterii w jelitach i płucach może pomóc zmniejszyć obrzęk (stan zapalny) w płucach, który często jest przyczyną świszczącego oddechu, duszności, bólu w klatce piersiowej i kaszlu [9]. 

Witamina D 

Witamina D jest ważnym składnikiem odżywczym dla utrzymania zdrowia płuc. Wyższy poziom witaminy D wiąże się z lepszym zdrowiem płuc. Niższy poziom witaminy D jest powszechny u osób cierpiących na choroby płuc, takie jak astma i POChP. 

Nasz organizm może wytwarzać witaminę D za pomocą promieniowania UV pochodzącego ze słońca. Można ją również znaleźć w produktach spożywczych, takichjak tłuste ryby i żółtka jaj. W krajach na półkuli północnej, gdzie poziom światła słonecznego jest niski, zaleca się przyjmowanie suplementu podczas ciemniejszych miesięcy, aby utrzymać dobry poziom tej witaminy. Pomocne może być również wybieranie pokarmów wzbogaconych w witaminę D. 

Wspieraj karmienie piersią 

To, co jemy jako dzieci, jest ważne dla rozwoju i zdrowia płuc w miarę dorastania. Karmienie piersią we wczesnym okresie życia może zmniejszyć liczbę infekcji płuc i poprawić rozwój płuc w dzieciństwie oraz w wieku nastoletnim [10]. Tam, gdzie to możliwe, systemy opieki zdrowotnej i rządy powinny priorytetowo traktować usługi, które wspierają młode matki w karmieniu piersią. 

Podziękowania


Dokument ten opracowano w celu uświadamiania społeczeństwa na temat zdrowej diety w celu utrzymania zdrowia płuc oraz pomocy pracownikom opieki zdrowotnej w wyjaśnieniu korzyści płynących z dobrego odżywiania. Dokument został opracowany przez Europejską Fundację Chorób Płuc (ELF) w ramach kampanii Zdrowe płuca dla życia, przy wsparciu sieci pacjentów ELF, Komitetu ds. Zdrowia i Środowiska ERS oraz pracowników opieki zdrowotnej Megan Jensen i Neila Williamsa. 

Literatura


[1] Hosseini B, Berthon BS, Jensen ME, McLoughlin RF, Wark PAB, Nichol K, Williams EJ, Baines KJ, Collison A, Starkey MR, et al. The Effects of Increasing Fruit and Vegetable Intake in Children with Asthma on the Modulation of Innate Immune Responses. Nutrients. 2022; 14(15):3087. https://doi.org/10.3390/nu14153087
[2] Saeed M, Gribben K, Alam M, Lyden, E, Hanson, C, and LeVan, T. Association of Dietary Fiber on Asthma, Respiratory Symptoms, and Inflammation in the Adult National Health and Nutrition Examination Survey Population. Annals of the American Thoracic Society. 17 (9) https://doi.org/10.1513/AnnalsATS.201910-776OC 
[3] Health Promotion and Disease Prevention Knowledge Gateway. Accessed on 11 March 2025 at https://knowledge4policy.ec.europa.eu/health-promotion-knowledge-gateway/dietary-fibre-recommendations-2_en 
[4] Lane M M, Gamage E, Du S, Ashtree D N, McGuinness A J, Gauci S et al. Ultra-processed food exposure and adverse health outcomes: umbrella review of epidemiological meta-analyses BMJ 2024; 384 :e077310  https://doi.org/10.1136/bmj-2023-077310 
[5] Maki, K.A., Sack, M.N. & Hall, K.D. Ultra-processed foods: increasing the risk of inflammation and immune dysregulation?. Nat Rev Immunol 24, 453–454 (2024). https://doi.org/10.1038/s41577-024-01049-x
[6] Intersalt: an international study of electrolyte excretion and blood pressure. Results for 24 hour urinary sodium and potassium excretion. Intersalt Cooperative Research Group. British Medical Journal 1988; 297 :319
https://doi.org/10.1136/bmj.297.6644.319
[7] Wilck, N., Matus, M., Kearney, S. et al. Salt-responsive gut commensal modulates TH17 axis and disease. Nature 551, 585–589 (2017). https://doi.org/10.1038/nature24628
[8] Musiol S, Harris CP, Gschwendtner S, Burrell A, Amar Y, Schnautz B, Renisch D, Braun SC, Haak S, Schloter M, Schmidt-Weber CB, Zielinski CE, Alessandrini F. The impact of high-salt diet on asthma in humans and mice: Effect on specific T-cell signatures and microbiome. Allergy. 2024 Jul;79(7):1844-1857.  https://doi.org/10.1111/all.16148
[9] McLoughlin RF, Berthon BS, Jensen ME, Baines KJ, Wood LG. Short-chain fatty acids, prebiotics, synbiotics, and systemic inflammation: a systematic review and meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2017 Sep 1;106(3):930-945. https://doi.org/10.3945/ajcn.117.156265.
[10] Soriah M Harvey, Vanessa E Murphy, Olivia M Whalen, Peter G Gibson, Megan E Jensen, Breastfeeding and wheeze-related outcomes in high-risk infants: A systematic review and meta-analysis, Am J Clin Nutr. Volume 113, Issue 6, 2021, Pages 1609-1618. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqaa442.