Ciężka i trudna w leczeniu astma

Wiele osób jest w stanie osiągnąć ten cel, jednak niektórzy mogą mieć trudności z utrzymaniem astmy pod kontrolą. Pracownicy opieki zdrowotnej mogą określić astmę jako „trudną w leczeniu”, jeśli pacjent używa inhalatora leczniczego, ale:  

• astma często przeszkadza pacjentowi w wykonywaniu codziennych czynności; 

• objawy zakłócają sen w nocy; 

• lub pacjent często musi korzystać z inhalatora do leczenia doraźnego. 

Na tej stronie omówiono różnice w objawach astmy u różnych osób, dlaczego bywa ona trudna w leczeniu i jakie leczenie można zaproponować, aby pomóc chorym kontrolować astmę. 

Astma wpływa na ludzi na różne sposoby. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele, między innymi: 

• geny, które dziedziczy się po rodzicach; 

• inne schorzenia, które wpływają na astmę; 

• poziom stresu na co dzień; 

• brak aktywności fizycznej; 

• i wiele innych indywidualnych i nieznanych jeszcze czynników.  

Ponieważ astma może przebiegać różnie u różnych osób, również leczenie musi być zindywidualizowane. 

Pracownicy opieki zdrowotnej stosują w leczeniu astmy metodę małych kroków.  

Jeśli leki przepisane przez lekarza nie pomagają w kontrolowaniu objawów, spróbuje on poznać powody. Może również spróbować dodać inny lek lub zwiększać dawkę obecnego leku aż do momentu, w który będzie dało się kontrolować astmę. 

Czasami, mimo stosowania różnych metod leczenia, nie da się kontrolować astmy — wówczas określa się ją jako trudną w leczeniu. 

Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na astmę i które należy wziąć pod uwagę w przypadku występowania trudnych do kontrolowania objawów. 

„Moja astma była niekontrolowana przez ponad półtora roku. W tym czasie skupiłam się na monitorowaniu czynników, które mogą mieć wpływ na kontrolę nad astmą: przebywanie w pobliżu osób palących, narażenie na dym z palonego drewna i aktywność fizyczna. Jednym z czynników, który pomógł mi złagodzić astmę, było regularne pływanie. Chciałam poznać swoje ograniczenia — nie każdy jest w stanie ćwiczyć tyle samo. Jednak wykonywanie ćwiczeń może znacząco pomóc w kontrolowaniu objawów”. 

Betty Frankemölle z Holandii, cierpiąca na ciężką astmę. 

Przestrzeganie spersonalizowanego planu leczenia ma kluczowe znaczenie dla poprawy kontroli nad astmą.  

Po ustaleniu wraz z lekarzem lub pielęgniarką odpowiedniego planu leczenia należy go przestrzegać, aby osiągnąć i utrzymać dobrą kontrolę nad objawami.  

Odstawienie leków zapobiegających zaostrzeniom po złagodzeniu objawów może być kuszące, ale takie postępowanie spowoduje, że objawy prawdopodobnie znowu się zaostrzą. 

W leczeniu astmy powszechnie stosowane są trzy rodzaje leków: 

• Leki zapobiegające zaostrzeniom, które powinny być stosowane codziennie w celu leczenia obrzęku (stanu zapalnego) płuc, złagodzenia objawów i zmniejszenia ryzyka ataku. 

• Leki do stosowania doraźnego, które mogą zapewnić szybką, ale krótkotrwałą ulgę w objawach takich jak świszczący oddech lub duszność. 

• Leki biologiczne, które podaje się w postaci zastrzyków. Ich działanie polega na blokowaniu w organizmie procesu, który powoduje obrzęk (stan zapalny).  

Należy koniecznie nauczyć się prawidłowego sposobu korzystania z inhalatora. Na początku może to być trudne i być może trzeba będzie poświęcić nieco czasu na rozmowę z pracownikiem opieki zdrowotnej, aby nauczyć się prawidłowego sposobu korzystania z inhalatora. W niektórych krajach również farmaceuta może pokazać pacjentowi, jak prawidłowo korzystać z urządzenia.  

Jeśli inhalator nie jest używany prawidłowo, może to oznaczać, że pacjent nie otrzymuje właściwej dawki leku. Jest to bardzo częsty powód, dla którego astma pozostaje poza kontrolą. 

Brytyjska organizacja pacjentów Asthma and Lung UK udostępnia kilka filmów, które pokazują, jak najlepiej korzystać z inhalatora.  

Nawet jeśli pacjent zastosuje się do wszystkich etapów planu leczenia astmy, istnieją inne schorzenia, które mogą wpływać na kontrolę objawów i mogą wymagać leczenia równolegle z astmą.  

Mogą to być:  

• refluks żołądkowy; 

• polipy nosa; 

• nietolerancja aspiryny (około 5 na 100 osób z astmą ma niepożądaną reakcję na aspirynę); 

• otyłość; 

• przewlekły kaszel; 

• obturacyjny bezdech senny; 

• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP); 

• alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna (AAOP); 

• zaburzenie strun głosowych; 

• zaburzenie wzorca oddychania;  

• rozstrzenie oskrzeli;  

• katar sienny lub nieżyt nosa (często opisywany jako uporczywe przeziębienie z katarem lub zatkanym nosem, swędzeniem nosa lub kichaniem). 

Wiedza i zrozumienie 

Po uzyskaniu rozpoznania astmy pacjent może być nieco przytłoczony. Zrozumienie, co powoduje zaostrzenie objawów i jakie czynniki mogą uniemożliwiać uzyskanie kontroli nad astmą, może być trudne. 

Jednym ze sposobów, aby spróbować ustalić, co wywołuje objawy, jest poświęcenie czasu na monitorowanie swojego stylu życia poprzez: 

• prowadzenie dziennika wartości pomiarów przepływu szczytowego i objawów;  

• zapamiętywanie okoliczności, w których objawy się nasilają;  

• współpraca z pracownikiem opieki zdrowotnej w celu określenia stylu życia i schematu leczenia, który będzie dla pacjenta odpowiedni. 

Wsparcie 

Jeśli astma pozostaje niekontrolowana, regularne spotkania z pracownikiem opieki zdrowotnej mogą pomóc w znalezieniu sposobów na złagodzenie objawów. Można wprowadzić zmiany w planie leczenia lub stylu życia.  

Należy regularnie odwiedzać pracownika opieki zdrowotnej, dopóki nie ma pewności, że objawy są pod kontrolą, a pacjent jest zadowolony z planu leczenia. Jeśli nie da się wspólnie osiągnąć tego celu, pacjent może zostać skierowany do specjalistycznego ośrodka, który może zapewnić bardziej dogłębną kontrolę objawów i innych czynników. 

Otrzymanie od lekarza planu postępowania to kolejna skuteczna forma wsparcia. Powinien on szczegółowo opisywać, w jaki sposób można rozpoznać, kiedy kontrola nad astmą staje się niewystarczająca — i jakie kroki należy wtedy podjąć.

„Czasami łatwo jest zidentyfikować czynniki, które wpływają na kontrolę objawów astmy. Zapisywanie dolegliwości w dzienniku w celu określenia wzorca przebiegu choroby może pomóc w zidentyfikowaniu tych czynników. W moim przypadku zauważyłam dużą różnicę, gdy przenoszę się do zdrowszego środowiska, na przykład z miasta na wieś, gdzie powietrze jest czystsze. Zauważyłam również duże złagodzenie objawów astmy, gdy zmieniłam pracę i zaczęłam pracować w pomieszczeniach z czystszym powietrzem. W innych przypadkach nie jest to takie proste. Regularne spotkania z pracownikiem opieki zdrowotnej są dla mnie bardzo ważne wtedy, gdy nie mam kontroli nad astmą. Oferuje mi on wsparcie psychologiczne, które jest często potrzebne, i może przyjrzeć się czynnikom, których nie brałam pod uwagę, oraz pomóc mi dostosować mój styl życia, aby odzyskać kontrolę”. 

Juliëtte Kamphuis z Holandii, która od 2006 roku cierpi na trudną w leczeniu astmę, a od ponad roku ma kontrolę nad objawami. 

Po uwzględnieniu wszystkich powyższych czynników większość ludzi uzyskuje kontrolę nad astmą. Jednak u niewielkiej liczby osób (mniej niż 10 na 100 osób z astmą) objawy astmy pozostają poza kontrolą. 

Jeśli tak jest, oznacza to, że pacjent może cierpieć na chorobę określaną jako „ciężka astma”. Europejskie Towarzystwo Chorób Układu Oddechowego (ang. European Respiratory Society, ERS) definiuje tę postać astmy następująco: „astma, która wymaga intensywnego leczenia dwoma rodzajami leków zapobiegających zaostrzeniom, aby utrzymać chorobę pod kontrolą, lub astma, która pozostaje niekontrolowana pomimo tak intensywnego leczenia”. 

Pracownicy opieki zdrowotnej wciąż próbują zrozumieć, dlaczego niektórzy ludzie cierpią na taką postać ciężkiej astmy, i starają się znaleźć dla nich najlepsze metody leczenia. 

Eksperci uważają, że astma nie jest jednorodnym schorzeniem, ponieważ dotyka każdego w inny sposób. Obecnie wysiłki badawcze koncentrują się na różnych wzorcach genetycznych obserwowanych u osób z ciężką astmą, aby spróbować zrozumieć, w jaki sposób ludzie reagują na różne metody leczenia, i określić pewne schematy w przebiegu tej choroby.  

Jeśli pracownik opieki zdrowotnej potwierdzi, że pacjent ma ciężką astmę, istnieje kilka opcji leczenia, które można rozważyć. ERS opublikowało wytyczne dotyczące ciężkiej astmy i astmy u dorosłych i dzieci, zawierające zalecenia dla pracowników opieki zdrowotnej dotyczące sposobu leczenia tego schorzenia.  

• Postępowanie w ciężkiej astmie: Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Chorób Układu Oddechowego/Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Klatki Piersiowej. 

Zachęcamy do zapoznania się z wersją tych wytycznych przeznaczoną dla osób bez wykształcenia medycznego  

• Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Chorób Układu Oddechowego dotyczące praktyki klinicznej w diagnostyce astmy u dzieci w wieku 5–16 lat. 

Zachęcamy do zapoznania się z wersją tych wytycznych przeznaczoną dla osób bez wykształcenia medycznego. 

• Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Chorób Układu Oddechowego dotyczące diagnozowania astmy u dorosłych  

Zachęcamy do zapoznania się z wersją tych wytycznych przeznaczoną dla osób bez wykształcenia medycznego 

Ta strona powstała przy wsparciu członków projektu Współpraca na rzecz badań nad ciężką heterogeniczną astmą — ukierunkowana na pacjenta (ang. Severe Heterogeneous Asthma Research collaboration – Patient centred, SHARP): Współpraca w zakresie badań klinicznych Europejskiego Towarzystwa Chorób Układu Oddechowego (ERS) przy udziale Hilary Hodge, Rikkiego Müllera i członków Grupy doradczej dla pacjentów z astmą — ELF.  

Więcej informacji o SHARP. 

Tę stronę ostatnio aktualizowano w 2025 roku.