Diagnostyka astmy u osób dorosłych: Zrozumienie profesjonalnych wytycznych

Badanie spirometryczne polega na wdmuchiwaniu powietrza do urządzenia zwanego spirometrem. Podczas badania osoba badana jest proszona o wdmuchiwanie powietrza tak długo i tak mocno, jak tylko może. Spirometr dokonuje dwóch pomiarów: całkowitej objętości wdmuchanego powietrza i objętości powietrza wdmuchanego w pierwszej sekundzie badania. Oba te pomiary są porównywane z wykresem, aby sprawdzić jaka wartość jest prawidłowa dla danej osoby badanej na podstawie jej płci oraz wieku. Więcej informacji na temat rozumienia wyników badania spirometrycznego można znaleźć na stronie internetowej ELF (ang. European Lung Foundation, Europejskie Towarzystwo Chorób Płuc): https://europeanlung.org/en/information-hub/factsheets/testing-your-lungs-spirometry/

Badania spirometryczne powinny być przeprowadzane jako pierwsze w przypadku podejrzenia astmy. Jeżeli wyniki sugerują obecność astmy, następnym krokiem powinna być ocena odpowiedzi na leki rozkurczowe (BDR) (opisana poniżej) w celu potwierdzenia diagnozy. Jeżeli wyniki są prawidłowe, ale objawy nadal sugerują astmę, można przeprowadzić dalsze badania wymienione poniżej w celu potwierdzenia lub wykluczenia astmy.

Jeżeli wyniki spirometrii sugerują obecność astmy, następnym krokiem powinna być ocena BDR w celu potwierdzenia diagnozy. Ocena BDR polega na przyjęciu niewielkiej ilości leku na astmę, znanego jako lek rozszerzający oskrzela, aby pomóc otworzyć drogi oddechowe. Lek rozszerzający oskrzela jest stosowany w celu przyniesienia szybkiej ulgi w objawach. Działa poprzez rozluźnienie dróg oddechowych w celu ułatwienia oddychania.

Po 10–15 min po przyjęciu leku po raz kolejny jest przeprowadzane badanie spirometryczne, aby sprawdzić, czy nastąpiła jakaś zmiana w drogach oddechowych. Jeżeli wówczas oddech pacjenta się poprawi, wskazuje to, że lek zadziałał i zapobiegł zwężaniu się dróg oddechowych pacjenta. Zatem jest prawdopodobne, że pacjent ma astmę.

Jeżeli zarówno wyniki spirometrii, jak i ocena BDR sugerują obecność astmy, mogą one potwierdzić diagnozę.

Badanie FeNO polega na oddychaniu przez urządzenie mierzące zawartość wydychanego powietrza. Zajmuje się składnikiem wydychanego powietrza, jakim jest tlenek azotu. Wysoki poziom tlenku azotu sugeruje obrzęk (zapalenie) płuc. W drogach oddechowych może jednak występować obrzęk niezwiązany z astmą. Na przykład podczas alergicznego nieżytu nosa lub wyprysku, a nie astmy.

Z tych powodów wyniki tego testu nie powinny być wykorzystywane samodzielnie do potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy astmy. Wyniki powinny być stosowane razem dwoma powyższymi badaniami i po przyjrzeniu się objawom. Jeśli wszystkie one wskazują na astmę, można wówczas postawić diagnozę.

Znany jako badanie przepływu szczytowego, bada, w jakim tempie pacjent wydycha powietrze. Badanie wykorzystuje małe ręczne urządzenie i można je wykonać w gabinecie lekarskim lub w domu. Niekiedy pracownicy opieki zdrowotnej proszą pacjenta o prowadzenie przez kilka tygodni dziennika pomiarów przepływu szczytowego w domu.

Badanie nie dostarcza natychmiastowych wyników w taki sam sposób jak spirometria, BDR czy badanie FeNO, jak opisano powyżej. Jeżeli nie jest dostępna żadna inne metoda badania, może to być użyteczny pomiar. Może być to również przydatny sposób na przyjrzenie się przyczynom astmy u pacjenta. Dzięki wykonywaniu pomiarów przez pewien czas możliwe jest przyjrzenie się, kiedy następuje pogorszenie i co je powoduje. Na przykład jeśli astma jest powiązana z wykonywaną pracą.

Spirometryczne próby prowokacyjne polegają na podrażnieniu dróg oddechowych w celu uzyskania niedrożności i zmniejszenia częstości oddechów u pacjenta. Umożliwia to lekarzowi przyjrzenie się, w jaki sposób drogi oddechowe pacjenta zachowują się w odpowiedzi na konkretną substancję lub ćwiczenia. Pozwala to również sprawdzić, czy objawy astmy mogą się powtórzyć podczas prowokacji i jak można je zmniejszyć dzięki lekom na astmę.

Próba obejmuje wdychanie konkretnej substancji (co jest znane jako bezpośrednia spirometryczna próba prowokacyjna) lub uczestnictwo w ćwiczeniach (co jest znane jako pośrednia spirometryczna próba prowokacyjna).

Osoby z astmą będą doświadczać obrzęku dróg oddechowych szybciej niż osoby o zdrowych płucach. Ta próba jest wykonywana w ściśle kontrolowanych warunkach. Specjalista zajmujący się astmą zawsze jest w pobliżu w celu monitorowania i leczenia jakichkolwiek objawów. Lek rozkurczający jest podawany po teście w celu ponownego odblokowania dróg oddechowych.

Te testy są prowadzone w szpitalu lub specjalistycznych ośrodkach, ale nie są wszędzie dostępne. Mogą być stosowane opcjonalnie do diagnozowania astmy, jeżeli spirometria lub ocena BDR nie są w stanie jej potwierdzić ani wykluczyć. Niektóre osoby uważają badania za niekomfortowe i powinny być one przeprowadzane wyłącznie po rozmowie z lekarzem.

W badaniach krwi pobierana jest mała próbka krwi z ramienia lub ręki. Pomaga to zrozumieć objawy astmy. Badania krwi pomagają sprawdzić objawy zakażenia i alergii w organizmie. Są powszechnie stosowane do uzyskiwania informacji, czy dana osoba jest uczulona na konkretny alergen, np. kurz czy pyłki.

Nie należy ich stosować do diagnozowania astmy. Jednak te badania mogą być przydatne w leczeniu astmy i uzyskiwaniu informacji, co powoduje objawy po postawieniu diagnozy.