Opieka paliatywna
Opieką paliatywną obejmuje się osoby nieuleczalnie chore. Propozycja takiej opieki pojawia się, gdy choroba obniża jakość życia codziennego danej osoby. Choć opieka paliatywna może obejmować opiekę nad terminalnie chorymi pacjentami, oferuje się ją nie tylko w takich przypadkach.
Content Table
Jej celem jest zapewnienie komfortu i wsparcia pacjentowi, jego rodzinie i opiekunom. Nie jest tym samym co opieka mająca na celu wyleczenie lub terapię jakiegoś schorzenia. Opieka paliatywna może pomóc zredukować liczbę hospitalizacji oraz zmniejszyć obciążenie wynikające z objawów. Obejmuje łagodzenie bólu fizycznego, trudnych emocji oraz innych form cierpienia, a także zapewnia wsparcie socjalne, psychologiczne i duchowe.
Schorzenia przewlekłe, jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy śródmiąższowa choroba płuc (ILD), mogą spowodować poważny stan pacjenta. Stan poważny to etap, kiedy dana osoba nie jest w stanie prowadzić normalnego życia i wymaga wsparcia. Opiekę sprawują często krewni, partnerzy lub przyjaciele. Takie osoby można określić mianem „nieformalnych opiekunów”, ponieważ świadczą opiekę, lecz nie w ramach wykonywanego zawodu.
Wytyczne dotyczące opieki paliatywnej dla osób z POChP i śródmiąższową chorobą płuc
Europejskie Towarzystwo Chorób Układu Oddechowego opracowało wytyczne dotyczące opieki paliatywnej dla osób z POChP i śródmiąższową chorobą płuc. W tych wytycznych przyjęto następującą definicję opieki paliatywnej:
„Holistyczne, wielodyscyplinarne podejście skupione na osobie, którego celem jest łagodzenie objawów i poprawa jakości życia osób, których poważne cierpienie wynika z POChP lub śródmiąższowej choroby płuc, a także wsparcie nieformalnych opiekunów takich osób”.
Wytyczne są skierowane do pracowników opieki zdrowotnej. Stosują je jako dokument „dobrych praktyk” w zakresie realizacji opieki paliatywnej. Pełna wersja wytycznych znajduje się na stronie internetowej https://erj.ersjournals.com/content/early/2023/06/01/13993003.02014-2022.
Zalecenia wynikające z wytycznych:
Kiedy należy zaproponować opiekę paliatywną?
Opieka paliatywna dotyczy całego okresu choroby. Nie jest przeznaczona wyłącznie dla osób w stanie terminalnym. Można ją stosować łącznie z terapią, której celem jest leczenie choroby. Zgodnie z wytycznymi opiekę paliatywną należy rozważyć u wszystkich osób z POChP oraz śródmiąższową chorobę płuc i ich nieformalnych opiekunów posiadających niezaspokojone potrzeby. Niezaspokojone potrzeby mogą obejmować: przygnębienie nieformalnego opiekuna, rosnącą zależność danej osoby od opieki lub pogorszenie objawów fizycznych, np. bólu lub duszności.
Czym jest planowanie opieki z wyprzedzeniem?
Planowanie opieki z wyprzedzeniem pozwala danej osobie zaplanować i omówić opiekę w przyszłości, dopóki jeszcze pozwala na to jej stan. Obejmuje to akceptowane i nieakceptowane terapie medyczne, sposób i miejsce sprawowania nad nimi opieki oraz miejsce zgonu.
Wytyczne zalecają proponowanie planowania opieki z wyprzedzeniem wszystkim osobom ze zdiagnozowaną POChP lub śródmiąższową chorobą płuc. Takie rozmowy mogą wydawać się bardzo trudne, dlatego też pracownicy opieki zdrowotnej powinni wykazać się empatią. Wśród zadawanych przez nich pytań mogą się znaleźć np.:
- Jak ma wyglądać pana/pani opieka w przyszłości?
- Czego pan/pani nie chce w przyszłości?
- Kto będzie pana/panią reprezentował, kiedy nie będzie pan mógł / pani mogła zrobić tego samodzielnie?
Co powinna obejmować opieka paliatywna?
Opieka paliatywna może stanowić uzupełnienie innych form rutynowej opieki. Wytyczne zalecają połączenie jej z metodami łagodzenia schorzenia.
Opieka paliatywna powinna obejmować:
- ocenę objawów, stanu zdrowia fizycznego i psychicznego danej osoby, a także jej potrzeby socjalne i duchowe;
- wsparcie psychiczne dla osób z POChP i śródmiąższową chorobą płuc oraz ich nieformalnych opiekunów;
- uwzględnienie potrzeb duchowych/egzystencjalnych, jak spędzanie czasu z innymi ludźmi lub przestrzeganie zwyczajów religijnych;
- skuteczną, empatyczną komunikację;
- omówienie aktualnych celów opieki oraz planowanie opieki z wyprzedzeniem.
Opiekę paliatywną należy realizować z poszanowaniem przekonań osobistych i kulturowych oraz wartości danej osoby i jej nieformalnych opiekunów. W miarę możliwości powinien ją realizować wielodyscyplinarny zespół specjalistów z różnych dziedzin. Może to obejmować: pielęgniarki, pracowników socjalnych, farmaceutów, psychologów, fizjoterapeutów, lekarzy, terapeutów zajęciowych, dietetyków oraz duszpasterzy.
Dodatkowe informacje
Dodatkowe informacje
Bardziej szczegółowe informacje na temat opieki paliatywnej w swoim kraju oraz planowania opieki z wyprzedzeniem można uzyskać od miejscowego świadczeniodawcy opieki zdrowotnej.
Przydatne linki
Światowa Organizacja Zdrowia: opieka paliatywna