Wpływ palenia tytoniu na płuca

1. Palenie szkodzi płucom

• Palenie powoduje zapalenie dróg oddechowych.
• Rzęski, czyli maleńkie włoski znajdujące się w drogach oddechowych, które, poruszając się, „wymiatają” drobiny zanieczyszczeń, przestają normalnie pracować.
• Drogi oddechowe, które mają bardzo dużą powierzchnię, produkują większą ilość śluzu, co może powodować chroniczny kaszel. Nazywa się to chronicznym zapaleniem oskrzeli i jest jednym z objawów przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Objawia się ono ciągłym kaszlem i wytwarzaniem dużych ilości śluzu.
• Badania epidemiologiczne wskazują na częstsze występowanie astmy oskrzelowej szczególnie wśród kobiet palących papierosy w porównaniu z niepalącymi, częstość występowania astmy jest 2 do 3 razy większa u palących niż u niepalących.

2. Palenie pogarsza jakość życia

Kaszel: jeśli jesteś palaczem tytoniu, po pewnym czasie wystąpi u ciebie kaszel palaczy, gdyż twój organizm będzie próbował w ten sposób pozbyć się toksyn, które wdychasz podczas palenia.

• Drogi oddechowe zwężają się, a to utrudnia przepływ powietrza w obu kierunkach.
• YWystępują problemy z oddychaniem i często traci się oddech, co jest ważnym symptomem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).
• Pęcherzyki płucne są stopniowo niszczone.
• Wdychany z powietrzem tlen jest przekazywany z pęcherzyków płucnych do układu krwionośnego, zniszczenie części pęcherzyków płucnych pozbawia więc płuca zdolności zaopatrywania organizmu w ten niezbędny do życia składnik. Nazywa się to rozedma i jest kolejnym objawem POChP.
• Wykonywanie czynności, przy których ważne jest oddychanie – na przykład uprawianie sportu, taniec czy śpiewanie – staje się coraz trudniejsze.
• Dalsze palenie może prowadzić do poważnych problemów z oddychaniem nawet w stanie spoczynku.
• Niedobór tlenu w mózgu: mała ilość tlenu we krwi powoduje, że również mózg nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, aby prawidłowo funkcjonować. Może to powodować pogorszenie zdolności koncentracji a także zawroty głowy.

3. Cause death

• 90% wszystkich śmiertelnych przypadków POChP jest spowodowane paleniem papierosów
• 90% śmiertelnych przypadków raka płuc u mężczyzn i niemal 80% śmiertelnych przypadków raka płuc u kobiet jest spowodowane paleniem – toksyny zawarte w dymie papierosowym mogą wywoływać złośliwy rozrost komórek.
• Palenie niszczy nie tylko płuca, lecz także wiele innych, niezwykle ważnych organów. Powoduje też nieświeży oddech, przyspiesza starzenie skóry, zmniejsza płodność i prowadzi do impotencji.

Osoby niepalące, które są narażone na dym tytoniowy jako bierni palacze wdychają wiele tych samych substancji karcinogennych i toksyn, co czynni palacze. Niepalących są na bardzo niskim ryzykiem zachorowania na raka płuc, ale tych, którzy są biernymi palaczami mają o 20 – 30% większe ryzyko zachorowania na raka płuc.

Jak szybko pojawią się pozytywne skutki? Rzucenie palenia daje wiele pozytywnych skutków zdrowotnych, nie tylko dla płuc.

Korzyści natychmiastowe

Stężenie toksyn dostarczanych do płuc z dymem papierosowym spadnie do poziomu osoby niepalącej w ciągu kilku dni, a to oznacza, że

• płuca będą w stanie dostarczać więcej tlenu, co ułatwi oddychanie.

Korzyści po kilku tygodniach

Zacznie zanikać zapalenie dróg oddechowych, co z kolei oznacza:

• ustępowanie kaszlu,
• mniejsze wydzielanie śluzu,
• coraz łatwiejsze wykonywanie ćwiczeń fizycznych.

Korzyści długoterminowe

• Proces długoterminowego niszczenia płuc zostanie wstrzymany w momencie rzucenia palenia. Poważnie uszkodzone płuca nie mogą całkowicie się odrodzić, jednak rzucenie palenia przed nieodwracalnym ich uszkodzeniem może zapobiegać nasilaniu się objawów chorobowych – na przykład POChP. Powstrzymanie się od palenia papierosów
• zmniejsza ryzyko nasilającego się braku tchu, które może prowadzić do niepełnosprawności, a nawet śmierci w wyniku POChP,
• zmniejsza ryzyko zachorowania na raka płuc; po 15-20 latach ryzyko zachorowania na raka płuc spada o 90% w porównaniu do osób, które palenia nie rzuciły.

Nikt nie twierdzi, że rzucenie palenia jest łatwe, jednak przy odpowiednim poziomie determinacji i konsekwencji MOŻE SIĘ UDAĆ. Ustal datę rzucenia palenia. Stosuj proste sztuczki, które ograniczają potrzebę palenia i ułatwiają zerwanie z nałogiem. Zastanów się, co wywołuje chęć palenia i unikaj tych czynników.Spróbuj znaleźć nowy sposób myślenia i zachowania.

• Przypominaj sobie, co było przyczyną podjęcia decyzji o rzuceniu palenia.
• Częściej przebywaj w miejscach, gdzie inni nie palą.
• Szukaj dla siebie zajęcia, by odwracać uwagę od potrzeby palenia – dobrą metodą jest codzienne uprawianie sportu – przy okazji zapobiega to przybieraniu na wadze.
• Pij dużo wody.
• Oddychaj głęboko.

Uwaga: z niektórych sytuacji, w których nachodzi nas nieodparta chęć na papierosa zdajemy sobie sprawę dopiero wtedy, gdy próbujemy żyć bez palenia.
Metoda: „Sztuczki”, które sprawdzają się u jednych, nie sprawdzają się u innych, a więc rzucanie palenia to proces prób i błędów.
Poproś o pomoc swego lekarza lub pielęgniarkę: Zadzwoń do linii pomocy albo wejdź na podobną stronę internetową.
Jednak nie wolno się poddawać! Najważniejsza jest determinacja i konsekwencja.

Bez względu na wiek, wciąż można przedłużyć swoje życie dzięki rzuceniu palenia. Jednak w im młodszym wieku decyzja ta zostanie podjęta, tym więcej lat można sobie dodać. (Wykres zaczerpnięty z [Rzucanie palenia: aktualne informacje kliniczne. European Respiratory Review. 2008; 110; 200]).

Nikotynizm to uzależnienie bardzo silne i tylko 5-10% prób rzucenia palenia kończy się sukcesem. Objawy odstawienia pojawiające się, gdy mózg domaga się wspomagania nikotyną – głód nikotynowy, drażliwość, bezsenność, huśtawki nastrojów, zwiększone łaknienie i bóle głowy – często nakłaniają do ponownego sięgnięcia po papierosa, jednak może je złagodzić terapia.

Istnieją produkty – na przykład gumy do żucia lub plastry nikotynowe – które pomagają złagodzić objawy odstawienia, dostarczając organizmowi małych, ograniczonych dawek nikotyny. Jednoznacznie udowodniono, że farmaceutyki nikotynowe mogą dwu-, a nawet trzykrotnie zwiększyć szanse na powodzenie rzucania palenia.

Inną terapią polecaną przez lekarzy notorycznym palaczom jest stosowanie leków nienikotynowych – na przykład bupropionu SR (Zyban) czy winianu warenikliny (Chantix). Skutecznie ograniczają one głód nikotynowy i łagodzą objawy odstawienia. Niedrogim, równie skutecznym co bupropion lekiem generycznym jest nortryptylina. Wizja przyjmowania leku, który ma zabić nałóg może budzić obawy. Niektórzy boją się nieprzyjemnych skutków ubocznych, inni – że jedno uzależnienie zostanie zastąpione innym. Jednak palenie jest tak szkodliwe dla zdrowia, że jeśli uwzględni się wszystkie „za” i „przeciw” (tj. przyjmowanie leku lub dalsze palenie), to zdecydowanie się na lek, który pomoże zerwać z nałogiem niemal zawsze jest lepszym rozwiązaniem.

Nie ma „leku” na palenie – jest to raczej jak walka z przewlekłą chorobą. Większość ludzi przechodzi przez fazy rzucania i powracania do nałogu – co tylko jest dowodem na to, jak silne jest to uzależnienie. To jednak żadna porażka. Dobre jest to, że:

• szanse na powodzenie każdej kolejnej próby są coraz wyższe,
• poradnictwo terapeutyczne zwiększa prawdopodobieństwo sukcesu,
• leki pomagają rzucić palenie,
• najskuteczniejsze jest połączenie poradnictwa terapeutycznego i leków.

1. Smokefree Partnership www.smokefreepartnership.eu
2. Tobacco Free Initiative (TFI) www.who.int/tobacco/en
3. ENSP – European Network for Smoking Prevention www.ensp.org
4. Framework Convention Alliance www.fctc.org
5. Globalink – The International Tobacco Control Network www.globalink.org
6. Global Smokefree Partnership www.globalsmokefree.com/gsp
7. Tackling the Smoking Epidemic www.theipcrg.org/smoking
8. The European Lung Foundation www.european-lung-foundation.org

Informacje te zostały przygotowane przez eksperta ERS, profesora Riccardo Polosę.