Zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach

Ludzie spędzają coraz więcej czasu w pomieszczeniach, dlatego jakość powietrza może mieć istotny wpływ na ich zdrowie.

Cząstki stałe (PM)

Są to maleńkie cząstki unoszące się w powietrzu, które mogą być wdychane. Badania wykazały, że aż 50–90% całkowitej liczby cząstek stałych w powietrzu w pomieszczeniach powstaje z dymu tytoniowego. Ustalono, że powoduje on astmę i świszczący oddech, szczególnie u dzieci.

Różne rodzaje cząstek stałych klasyfikuje się na podstawie ich rozmiarów. Na przykład PM10 odnosi się do cząstek stałych do 10 mikrometrów.

Poziom zanieczyszczenia powietrza mierzy się masą/objętością emisji. Powszechnie stosowaną miarą jest liczba mikrogramów zanieczyszczeń na metr sześcienny. Oto jej symbol: μg/m3

Paliwa z biomasy

Paliwa z biomasy powodują emisję zanieczyszczeń z powodu spalania w otwartych paleniskach i kotłach. Około 50% populacji wykorzystuje paliwa z biomasy do gotowania, ogrzewania i oświetlenia, głównie w krajach słabo rozwiniętych.

Spalanie paliw z biomasy powoduje powstanie dużych ilości cząstek stałych i tlenku węgla (CO).

Badania przeprowadzone w 2010 r. wykazały, że liczba zgonów na całym świecie, których przyczyną było zanieczyszczenie powietrza w gospodarstwach domowych spowodowane spalaniem paliw stałych, osiągnęła wartość 3 546 399, co stanowi ponad 50% zgonów, których przyczyną było zanieczyszczenie powietrza cząstkami stałymi i ozonem.

Stwierdzono również, że paliwa z biomasy stanowią czynnik ryzyka infekcji płuc, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), astmy, raka płuc, a w rzadkich przypadkach także gruźlicy.

Badania wykazały, że w przypadku stosowania paliw z biomasy w pomieszczeniach zamkniętych występuje:

• 3,5-krotnie większe ryzyko ostrych infekcji płuc u dzieci;
• 2,5-krotnie większe ryzyko przewlekłego zapalenia oskrzeli u kobiet;
• 2,8-krotnie większe ryzyko POChP;
• 2,3-krotnie większe ryzyko przewlekłego zapalenia oskrzeli u wszystkich dorosłych.

Tlenek azotu (NO2)

Tlenek azotu w pomieszczeniach powstaje wskutek gotowania i ogrzewania z użyciem paliw gazowych. Prawdopodobnie jest przyczyną świszczącego oddechu, duszności, uczucia ucisku w klatce piersiowej i kaszlu. Określenie wpływu tlenku azotu jest trudne, ponieważ poziomy narażenia różnią się w zależności od tego, kiedy urządzenia są używane.

Lotne związki organiczne (LZO)

Lotne związki organiczne powstają z substancji chemicznych, takich jak środki dezynfekujące, pestycydy, kosmetyki, odświeżacze powietrza i podłogi winylowe. Mogą być przyczyną szerokiego spektrum schorzeń, od łagodnych podrażnień do bardzo poważnych jednostek chorobowych, w tym nowotworów.

Skutki zdrowotne narażenia na lotne związki organiczne to między innymi:

• 11-krotny wzrost ryzyka przewlekłego zapalenia oskrzeli przy narażeniu na działanie formaldehydu, stosowanego w materiałach budowlanych, np. drewnie prasowanym;
• 17% wzrost ryzyka astmy u dzieci przy każdym wzroście stężenia formaldehydu o 10 mg/m3;
• ryzyko wystąpienia przewlekłego świszczącego oddechu wzrasta nawet 3,4-krotnie w przypadku narażenia na działanie tworzyw sztucznych.

Szacuje się, że ryzyko wystąpienia astmy wzrasta 1,2–2,9 razy w przypadku narażenia na wszystkie lotne związki organiczne. Lotne związki organiczne prawdopodobnie wiążą się z pogorszeniem czynności płuc, katarem i infekcjami płuc u niemowląt i dzieci.

Radon

Pierwiastek ten występuje naturalnie w skałach, glebie, cegłach i betonie. Jest on drugą, po paleniu tytoniu, przyczyną raka płuc. Badania wykazały, że wzrost stężenia radonu zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc.

W Stanach Zjednoczonych co roku od 2100 do 2900 przypadków raka płuc u osób, które nigdy nie paliły, jest związanych z narażeniem na radon. W Wielkiej Brytanii co roku około 1100 zgonów na raka płuc ma związek z radonem.

Alergeny

Do alergenów należą takie substancje, jak kurz; mogą one pochodzić z takich źródeł, jak dywany, zwierzęta domowe, gryzonie lub rośliny. Uważa się, że wczesne lub wysokie narażenie na niektóre alergeny, np. alergeny pochodzące od kotów, może mieć działać ochronnie, zabezpieczając przed astmą i świszczącym oddechem. Z drugiej strony – inne badania łączą alergeny z rozwojem astmy lub alergii oraz ze zwiększonym ryzykiem zachorowania u osób, które już cierpią z powodu astmy. Konieczne są dalsze badania, które pomogą zrozumieć różne interakcje alergenów z układem odpornościowym.

Wilgoć i pleśń

Wilgoć i pleśń rozwijają się na ścianach i można je znaleźć na meblach. Szacuje się, że występują w 10–50% lokali mieszkalnych. Pleśnie są źródłem alergenów i mogą zwiększać ryzyko wystąpienia problemów związanych z astmą o 30–50%. Przypuszcza się, że powodują również duszności, infekcje płuc, zapalenie oskrzeli i katar.

Istnieje wiele działań, jakie można podjąć, aby rozwiązać problemy związane z zanieczyszczeniem powietrza w pomieszczeniach:

• Sprawdź, czy Twój lokal mieszkalny jest dobrze wentylowany.
• Wietrz dom przez 5–10 minut kilka razy dziennie, szczególnie podczas gotowania i po nim, a także po wzięciu prysznica.
• Zapewnij konserwację urządzeń gazowych.
• Jeśli używasz węgla, drewna lub otwartego ognia, dopilnuj, aby kominy były czyste i zadbane. Spalaj wyłącznie suche, nienasączane niczym drewno. Nie spalaj śmieci ani opakowań, gdyż może to prowadzić do powstawania substancji toksycznych.
• Zapobiegaj wyciekom wody i zmniejszaj poziom wilgoci.
• Jeśli mieszkasz na obszarze o wysokim stężeniu radonu (domy zbudowane na podłożu granitowym, np. w Szwecji i na zachodzie Wielkiej Brytanii), zasięgnij porady na temat wykonania testu na obecność radonu.
• Stosuj materiały budowlane i meble o niskiej emisji. Szukaj produktów i materiałów oznaczonych europejskim znakiem „Ecolabel” lub innych o ustalonym poziomie naturalnej emisji, z potwierdzeniem, że produkty te są przyjazne dla środowiska i charakteryzują się niewielką ilością zanieczyszczeń i niską emisją.
• Zainstaluj czujniki dymu i tlenku węgla.
• Należy zachować ostrożność przy stosowaniu środków chemicznych w gospodarstwie domowym, ponieważ detergenty, środki czyszczące, odświeżacze powietrza itp. uwalniają do powietrza substancje chemiczne. Zawsze dokładnie wywietrz pomieszczenie po użyciu takich środków.
• Wymień piece na drewno na bardziej wydajne, które emitują mniej zanieczyszczeń.
• Stosuj oczyszczacze powietrza.
• Badania wykazały, że zainstalowanie przyjaznych dla środowiska systemów grzewczych w domach, gdzie przebywają dzieci chore na astmę, może zmniejszyć objawy astmy, liczbę dni nieobecności w szkole i wizyt u lekarza lub farmaceuty.
• Palenie powinno być zakazane we wszystkich pomieszczeniach zamkniętych.