Wysoka jakość życia osób cierpiących na POChP

POChP stanowi grupę stanów obejmujących przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedmę płuc. Przewlekłe zapalenie oskrzeli (zapalenie i zwężenie dróg oddechowych) uniemożliwia prawidłowe opróżnienie płuc w czasie wydechu. Oddychanie wiąże się z dodatkowym wysiłkiem, który może prowadzić do duszności. Rozedma płuc (uszkodzona struktura płuc) występuje w obszarze wymiany gazowej, znanym jako pęcherzyki płucne. Ściany pęcherzyków płucnych tracą elastyczność, przez co opróżnienie płuc wiąże się z trudnością. Objawy, jak duszność, kaszel i zmęczenie (uczucie całkowitego wyczerpania) z czasem ulegają nasileniu i mogą poważnie wpłynąć na odczuwaną jakość życia. Jednak istnieje wiele sposobów, które możesz zastosować w celu polepszenia samopoczucia.

Istnieje wiele możliwych przyczyn POChP. Najczęstszą przyczyną POChP w Europie jest palenie papierosów. Wdychanie dymu papierosowego podrażnia drogi oddechowe, co może doprowadzić do stanu zapalnego i kaszlu. Jeżeli jesteś palaczem i chorujesz na POChP, pierwszym krokiem w celu zapobiegania pogorszenia się stanu zdrowia jest zaprzestanie palenia. POChP nie występuje jednak u wszystkich palaczy, a niektórzy chorzy cierpiący na POChP nigdy nie palili. Inne przyczyny POChP obejmują: narażenie na zanieczyszczenie powietrza, zarówno w pomieszczeniach i na zewnątrz; długoletnie wdychanie określonych gazów w pracy; uwarunkowania genetyczne. Badanie wykazało także, że występowanie astmy w dzieciństwie może zwiększyć ryzyko zachorowania na POChP.

1. Rzuć palenie

Nigdy nie jest za późno, aby przestać palić! Korzystne skutki wystąpią już po kilku dniach. Kiedy rzucisz palenie, tempo starzenia się Twoich płuc będzie takie samo jak u osoby niepalącej.

2. Ćwiczenia a oddech

W czasie ćwiczeń lub wykonywania codziennych czynności może brakować Ci tchu. Nie niesie to ze sobą zagrożeń, a duszność znika natychmiast po przerwaniu ćwiczenia. Duszność może być nieprzyjemna i niepokojąca, jednak najgorsze, co możesz zrobić, to unikanie ćwiczeń. W takim wypadku stracisz kondycję i w następstwie będziesz odczuwać duszność nawet przy prostszych aktywnościach. Próbuj ćwiczyć tak często, jak to możliwe, aby poprawić swoją ogólną kondycję i samopoczucie. Ćwicz wspinając się na schody. Przerwij, jeżeli poczujesz, że potrzebujesz odpoczynku, a duszność natychmiast ustąpi. Niekiedy dla złapania oddechu przydatna jest technika oddychania przez „zasznurowane usta”. Innym łatwym sposobem na wykonywanie ćwiczeń jest chodzenie na spacer przez 20 minut dziennie. Zaleca się stosowanie leków przynoszących ulgę przed rozpoczęciem ćwiczenia. Lek pomoże również pozbyć się dolegliwości w trakcie ćwiczeń.

Jeżeli duszność nagle się pogarsza lub nie ustępuje od razu po ćwiczeniu, skonsultuj się z lekarzem. Jeżeli duszność wiąże się z problemami, niezwykle ważne jest przestrzeganie programu rehabilitacji zaleconego przez lekarza. Umożliwi on dłuższe wykonywanie ćwiczeń przed wystąpieniem duszności, zmniejszenie objawów i poprawienie jakości życia.

3. Dieta

Istotne jest, aby wprowadzić nawyk zdrowego odżywiania się do codziennej rutyny. Zalecane jest jedzenie dużej ilości owoców i warzyw.

• W przypadku dobrego samopoczucia lekarz może zalecić Ci spożywanie 3-4 posiłków dziennie.
• W przypadku złego samopoczucia zalecane jest spożywanie 5-6 mniejszych, lekkich posiłków dziennie. Rekomendowane są jedzenie i napoje bogate w węglowodany i białko, takie jak makaron, kurczak oraz ryba.

Nadwaga jeszcze bardziej utrudni oddychanie. Jednak w przypadku, gdy w stosunku do wzrostu masz niedowagę, konieczne może być wprowadzenie specjalnej diety. Nie ma przeciwwskazań do spożywania alkoholu do posiłków, przy zachowaniu umiaru.

Wyraźne pogorszenie stanu zdrowia jest nazywane zaostrzeniem objawów. W przypadku jego wystąpienia odczuwać będziesz więcej objawów niż zazwyczaj, które mogą mieć większe nasilenie. Może to powodować duży dyskomfort. Zaostrzenie objawów często wywołane jest zwyczajnym przeziębieniem lub pogorszeniem pogody. Cechuje się ono zróżnicowanym okresem trwania, jednak zazwyczaj mieści się w zakresie 7-21 dni. W razie utrzymywania się tych objawów, konieczne może być wdrożenie dodatkowego leczenia przez Twojego lekarza

Uwaga: Istnieje kilka rodzajów inhalatorów, które można stosować do podania leków, jednak wszystkie działają w nieco inny sposób. W celu zapewnienia skutecznego działania inhalatora, upewnij się, że znasz dokładny sposób jego użytkowania, ponieważ może on wymagać szczególnego rodzaju montażu lub czyszczenia.

Ubiór

Ubieraj się odpowiednio do pory roku. Staraj się dobierać luźne ubrania, które łatwo można włożyć.

Ogrzewanie

Utrzymuj temperaturę w domu na poziomie 19 – 21˚C. Niskie temperatury mogą przyczynić się do pogorszenia samopoczucia.

Wakacje

POChP nie stanowi przeszkody dla udania się na wakacje. Jeżeli lecisz samolotem, konieczna jest wcześniejsza konsultacja z liniami lotniczymi i przekazanie im możliwie obszernych informacji. Odwiedź sekcję podróży lotniczych na stronie internetowej Europejskiej Fundacji na rzecz Zdrowia Płuc (ELF) w celu otrzymania dalszych informacji.

Prace domowe

Unikaj silnych produktów chemicznych, jak lakiery czy farby, ponieważ mogą one podrażniać drogi oddechowe i doprowadzić do pogorszenia objawów.

Wypoczynek

Odwiedzaj przyjaciół tak często, jak to możliwe. Jeżeli preferujesz wypoczynek w domu, zadbaj o rozrywkę, jak słuchanie muzyki, lub się po prostu zrelaksuj.

Seks

Objawy i leczenie POChP mogą zredukować popęd seksualny, jednak współżycie nie niesie dla Ciebie żadnego zagrożenia. Lekkie podwyższenie tętna i częstotliwości oddechu jest normalne.

Sen

Chodź spać, wstawaj i wypoczywaj w sposób regularny. Unikaj zbyt długiego snu w trakcie dnia, jak również spożywania zbyt dużej ilości alkoholu czy kofeiny. W przeciwnym wypadku będziesz mieć problemy ze snem w nocy.

Szczepienia

Infekcja, jak grypa lub zapalenie płuc, może w łatwy sposób doprowadzić do infekcji płuc, które są bardziej wrażliwe niż u osób zdrowych. Lekarze zalecają coroczne szczepienia przeciw grypie oraz przeciw zapaleniu płuc u osób powyżej 65 r. ż. Należy również zaszczepić się przeciwko COVID-19.

Istotne są regularne wizyty u lekarza lub pielęgniarki. Zapytają oni o Twój stan zdrowia i skuteczność leczenia. Masz wtedy możliwość porozmawiania z pracownikiem służby zdrowia na temat swojego samopoczucia, objawów i potrzeb. Może on zbadać Twój oddech przy użyciu stetoskopu i ocenić, czy należy wprowadzić modyfikacje do leczenia. Badania, które może przeprowadzić Twój lekarz, obejmują:

• Badanie spirometryczne. Badanie to jest stosowane w diagnostyce POChP i może pomóc w wykazaniu, jak choroba postępuje. W badaniu pacjent nabiera jak najwięcej powietrza, po czym jak najmocniej i jak najszybciej wydmuchuje je do urządzenia przez co najmniej 6 sekund.
• Oksymetria. Stanowi bardzo prosty i bezbolesny sposób, by sprawdzić, czy w płucach znajduje się wystarczająca ilość tlenu. Wykrywa kolor krwi przepływającej przez czubek palca. W przypadku niskiego odczytu może zostać zalecone zbadanie gazometrii krwi tętniczej. Bada ona dokładnie poziom tlenu i dwutlenku węgla we krwi i stanowi wskazówkę dla lekarza, czy konieczne jest podanie dodatkowego tlenu.
• Kwestionariusz oceny jakości życia. Obejmuje pytania dotyczące Twojego samopoczucia i sposobu radzenia sobie z określonymi czynnościami. Wykaże, czy leczenie przyczynia się do poprawy stanu zdrowia.
• Badanie RTG klatki piersiowej. Badanie pomoże wykluczyć inne możliwe przyczyny objawów i wykaże wszelkie widoczne niedrożności.
• Test 6-minutowego marszu. Informuje lekarza, jaki dystans możesz przebyć w ciągu 6 minut i jakie to stwarza dla Ciebie problemy.

1. Dalsze palenie.
2. Niestosowanie się do zaleconego leczenia.
3. Nieprawidłowe stosowanie inhalatora.
4. Nieleczone pozostałe choroby.
5. Nieprzestrzeganie terminów regularnych wizyt u lekarza.
6. Ograniczony kontakt z przyjaciółmi i rodziną.
7. Brak ćwiczeń przez 20 minut dziennie.

Możesz odczuwać większą duszność niż zazwyczaj.

W takim wypadku:

• Skorzystaj z programu samoopieki i postępuj zgodnie ze wskazówkami.
• Zachowaj spokój.
• Użyj inhalatorów ratunkowych.
• Rozpocznij leczenie stosowane w nagłych przypadkach, jeśli takim dysponujesz.
• Jeśli korzystasz z tlenu, włącz go na cały dzień, bez przekraczania ilości przepisanej przez lekarza.
• Spróbuj zastosować techniki relaksacji i oddychania zaprezentowane przez lekarza.
• Poruszaj się w wolniejszym tempie.

Może się zdarzyć, że będziesz produkować więcej flegmy niż zwykle. Może ona zmienić kolor i stać się bardziej gęsta, w związku z tym trudniejsza do wykrztuszenia. Może dojść do obrzęku nóg i stóp. W takim wypadku:

• Unieś stopy i trzymaj je w górze.
• Jeżeli problem nie ustąpi w ciągu 3 dni, udaj się do pracownika służby zdrowia.

W razie wystąpienia jakiejkolwiek z tych niedogodności, należy skontaktować się z lekarzem:

• Odkrztuszanie krwi
• Odczuwanie silniejszej duszności niż zazwyczaj
• Większa ilość flegmy i zmiana jej barwy
• Opuchlizna nóg i stóp
• Ból w bocznej części klatki piersiowej przy oddychaniu
• Zawroty głowy
• Huśtawka nastrojów

Jeżeli regularnie dochodzi do zaostrzenia objawów, może mieć to negatywny wpływ na Twoje ogólne samopoczucie, utrzymujący się przez kilka miesięcy. Choroba może postępować i powodować pogorszenie jakości życia. Należy omówić z lekarzem, jak można uniknąć pogorszenia objawów i jak je redukować, kiedy do tego dojdzie. Twój lekarz może pomóc Ci opracować i zapisać plan działania, dobrany odpowiednio do Twoich potrzeb. Być może lekarz poda Ci sterydy lub antybiotyki, żeby kontrolować objawy i zwalczyć infekcję, jako że infekcje często prowadzą do zaostrzenia objawów. Coroczne szczepienie przeciwko grypie podane obok zwykłych leków spowoduje znaczne zmniejszenie ryzyka zachorowania na grypę. W razie wystąpienia bardzo poważnego zaostrzenia objawów możesz udać się do szpitala, żeby lekarze mogli kontrolować objawy i podać bardziej odpowiednie leczenie.

• Aktywne życie z POChP

Oryginał niniejszego dokumentu opiera się na publikacji spółki Respirar, należącej do hiszpańskiej grupy pulmonologicznej (SEPAR) oraz na materiale „Living with COPD” („Życie z POChP”), którego autorem jest Monica Fletcher, Dyrektor Naczelny czasopisma Education for Health (Edukacja dla Zdrowia). Oryginał został poddany recenzji i zaktualizowany w 2017 r. przez profesora Martijna Spruita, dra Fritsa Franssena oraz dr Saskię Weldam.