E-papierosy, podgrzewany tytoń i bezdymne wyroby tytoniowe

E-papierosy to urządzenia zasilane bateriami, które zwykle zawierają nikotynę. Umożliwiają one użytkownikom wdychanie pary, która dostarcza nikotynę bez spalania tytoniu. Są one czasami nazywane elektronicznymi systemami dostarczania nikotyny (Electronic Nicotine Delivery Systems, ENDS). Termin ten odnosi się do urządzeń takich jak waporyzatory, e-fajki wodne, e-fajki i e-cygara. Działanie wszystkich tych urządzeń polega na podgrzewaniu płynu. Po podgrzaniu płyn zmienia się w opary, które użytkownik może wdychać. Chociaż opary wyglądają jak para wodna, nie zawierają wody. Używany płyn składa się z substancji chemicznych, takich jak glikol propylenowy i/lub gliceryna. Może mieć różne smaki i zawierać różne ilości nikotyny.

Badania nad bezpieczeństwem e-papierosów są trudne do przeprowadzenia, ponieważ użytkownicy korzystają z różnych urządzeń na różne sposoby. E-papierosy cały czas się zmieniają, a na rynku pojawiają się nowe urządzenia. Obecnie dostępne są setki marek i tysiące smaków. Ponieważ te produkty są stosunkowo nowe, nie ma jeszcze długoterminowych badań oceniających wpływ e-papierosów na życie użytkownika. Choroby spowodowane paleniem mogą rozwijać się przez 30–50 lat, a e-papierosy są w powszechnym użyciu dopiero od początku XXI wieku. Oznacza to, że ich długoterminowe bezpieczeństwo nie jest jeszcze znane.

Większość e-papierosów zawiera nikotynę na różnych poziomach, która różni się w zależności od urządzenia. Badania wykazały, że nikotyna jest szkodliwa dla zdrowia, wpływając na rozwój mózgu do 25 roku życia. Jest to również substancja uzależniająca i ludzie zaczynają jej pragnąć, im częściej jest używana.

Istnieje wiele badań poświęconych krótkoterminowemu wpływowi e-papierosów na zdrowie. Badania te wykazały obecność toksycznych i rakotwórczych chemikaliów w oparach e-papierosów. Chociaż poziom niektórych z tych substancji jest niższy niż w tradycyjnych papierosach, nadal istnieje obawa, że mogą one być szkodliwe. Przegląd z 2019 r. wykazał, że nawet płyny do e-papierosów bez nikotyny zawierają 243 unikalne substancje chemiczne, w tym znane trucizny i substancje, które są zabronione.

Istnieją dowody na to, że komórki w organizmie, które są narażone na opary z e-papierosów, ulegają uszkodzeniu i przestają działać. Istnieją również dowody na związek między wdychaniem oparów a zwiększonym ryzykiem zapalenia i infekcji płuc. Zapalenie płuc może powodować trudności w oddychaniu, duszność i suchy kaszel.

Badania wykazały, że u zdrowych użytkowników e-papierosów występują podrażnienia dróg oddechowych i objawy zapalenia oskrzeli. Zakrojone na szeroką skalę badania wykazały, że użytkownicy e-papierosów częściej zgłaszają objawy płucne niż osoby, które nigdy ich nie używały.

W 2019 roku pojawiła się choroba nazywana urazem płuc związanym z wdychaniem oparów. Lekarze w USA zaczęli zgłaszać przypadki osób z objawami takimi jak duszność, gorączka, kaszel, wymioty, biegunka, ból głowy, zawroty głowy i ból w klatce piersiowej. W niektórych przypadkach ci pacjenci ciężko zachorowali i musieli zostać poddani hospitalizacji, a w najbardziej ekstremalnych przypadkach niewielka liczba pacjentów zmarła. Obszerny przegląd z 2023 r. dostarczył mocnych dowodów na to, że używanie e-papierosów może powodować krótkotrwałe uszkodzenie płuc, zatrucie, oparzenia, drgawki i inne objawy w płucach, szczególnie u młodych ludzi.

Niemal wszystkie niezależne badania wykazały negatywny wpływ e-papierosów na zdrowie. Istnieją dowody na to, że wpływ ten będzie miał trwałe skutki i doprowadzi do rozwoju chorób.

Nie jest jasne, czy opary z e-papierosa mogą mieć szkodliwy wpływ na osoby znajdujące się w pobliżu. Nazywamy to biernym wdychaniem oparów. Chociaż jest wysoce prawdopodobne, że szkody wyrządzone przez bierne wdychanie oparów z e-papierosów są mniejsze niż szkody wyrządzone przez bierne wdychanie dymu z papierosów tradycyjnych, nieliczne dostępne badania sugerują, że pewne ryzyko istnieje, zwłaszcza w przypadku osób wrażliwych, takich jak osoby starsze, osoby z chorobami płuc lub kobiety w ciąży. Oprócz ryzyka biernego wdychania oparów istnieje również ryzyko obrażeń spowodowanych wybuchem lub samoistnym zapaleniem się urządzeń. Większość ekspertów uważa, że używanie e-papierosów wiąże się z ryzykiem, ale ponieważ nie ma długoterminowych danych na temat rozwoju chorób, na tym etapie. nie można stwierdzić, jak bardzo szkodliwe są e-papierosy.

E-papierosy są często używane przez palaczy, którzy próbują rzucić palenie. Jednakże żadna marka e-papierosów nie została zatwierdzona jako pomoc w rzuceniu palenia. Istnieją badania, które wykazały, że e-papierosy mogą być pomocne w rzucaniu palenia, ale brakuje dowodów na to, czy działają one tak dobrze, jak sprawdzone metody, takie jak plastry nikotynowe i guma do żucia. Badania sugerują, że większość dorosłych kupuje e-papierosy, aby rzucić palenie, jednak wielu z nich używa zarówno e-papierosów, jak i innych wyrobów tytoniowych.

Obecnie, kilka krajów rozważa włączenie e-papierosów do planu leczenia dla osób rzucających palenie podobnie jak w przypadku tradycyjnych metod rzucania palenia. Jednakże, ponad 40 krajów zakazało sprzedaży e-papierosów.

Tradycyjne metody rzucania palenia, takie jak plastry nikotynowe i guma do żucia, są zwykle oferowane przez aptekę, w której farmaceuta może udzielić porady, a użytkownik może również zostać skierowany do usług psychologicznych w celu wsparcia w walce z nałogiem. Te metody rzucania palenia są regulowane i mają kontrolowany poziom nikotyny. Z drugiej strony, e-papierosy można kupić w zwykłych sklepach, a użytkownicy nie mają dostępu do innych terapii wspomagających rzucanie palenia. Poziomy nikotyny w e-papierosach znacznie się różnią i nie są one regulowane przez agencje zdrowia.

Istnieją dowody na to, że używanie e-papierosów zachęca dzieci i młodzież do palenia, ponieważ użytkownicy e-papierosów częściej próbują wyrobów tytoniowych zwiększając tym liczbę osób, która musi rzucić palenie.

Podgrzewane wyroby tytoniowe lub podgrzewacze tytoniu to urządzenia elektroniczne, które w przeciwieństwie do e-papierosów zawierają tytoń. Tytoń jest podgrzewany do wysokiej temperatury, ale nie jest podpalany. Produkty te nie wytwarzają zwykłego dymu papierosowego, ale parę, którą wdycha użytkownik. Zawiera ona nikotynę, dodatki i często jest aromatyzowana. Poziomy nikotyny są bardzo zróżnicowane w zależności od marki.

Tytoń jest toksyczny i zawiera toksyny, które mogą powodować raka we wszystkich formach. Światowa Organizacja Zdrowia uważa, że wszystkie formy używania tytoniu są szkodliwe, w tym e-papierosy, produkty typu pogrzewacze tytoniu i bezdymny tytoń.

Obecnie nie ma dowodów na to, że produkty te są mniej szkodliwe niż tradycyjne papierosy. W rzeczywistości szkodliwe substancje chemiczne znaleziono w podgrzewanych wyrobach tytoniowych w większych ilościach niż w tradycyjnym dymie papierosowym. Istnieją pewne dowody na to, że w podgrzewanych wyrobach tytoniowych stosuje się nowe substancje chemiczne, których nie zawierają tradycyjne papierosy, a które mogą być toksyczne i szkodliwe. Badania zarówno na zwierzętach, jak i na ludziach sugerują, że produkty te są związane ze zwiększonym tętnem i ciśnieniem krwi po użyciu i mogą powodować uszkodzenie serca i płuc. Istnieją również dowody na to, że toksyny znajdujące się w oparach mogą powodować raka. Badania nie wykazały również poprawy czynności płuc ani stanu zapalnego w płucach u palaczy, którzy przestawili się na podgrzewany tytoń. Obecnie nie ma wystarczających dowodów na to, czy bierne wdychanie oparów z tych urządzeń jest szkodliwe.

Nie ma dowodów na poparcie twierdzeń producentów podgrzewanego tytoniu, że palacze często przestawiają się z tradycyjnych papierosów na wyłączne używanie podgrzewanych wyrobów tytoniowych.

Bezdymne wyroby tytoniowe obejmują tytoń do żucia i snus, który umieszcza się między wargą a dziąsłem. Skład bezdymnych wyrobów tytoniowych jest różny, ale wiele z nich zawiera rakotwórcze substancje chemiczne. Badania powiązały używanie bezdymnego tytoniu z rakiem, udarem mózgu oraz chorobami jamy ustnej i serca. Dowody na ryzyko zachorowania na raka z powodu używania snusu są niejednoznaczne.

Woreczki na nikotynę to kolejny rodzaj produktu bezdymnego stosowanego pod wargą, podobnie jak snus, ale nie zawierającego tytoniu. Zamiast tego zawierają nikotynę w proszku, sole, aromaty i substancje słodzące. W chwili pisania tego tekstu w lutym 2024 r. nie podlegają one tym samym przepisom, co inne wyroby tytoniowe. Mogą być one swobodnie wprowadzane do obrotu bez żadnych ostrzeżeń zdrowotnych.

Nie ma jeszcze wystarczających dowodów dotyczących długoterminowych zagrożeń dla zdrowia związanych z tymi produktami. Wczesne badania wykazały alarmująco wysoką zawartość nikotyny w tych produktach, co budzi obawy o wpływ na zdrowie jamy ustnej. Ponadto w woreczkach tych znaleziono również substancje rakotwórcze, które mogą przyczyniać się do wzrostu guza.

Na tej stronie zebrano podsumowanie dostępnych produktów, których producenci twierdzą, że są one mniej szkodliwe dla zdrowia niż tradycyjne papierosy.

„Redukcja szkód związanych z tytoniem” odnosi się do podejścia mającego na celu zmniejszenie szkód wyrządzanych przez palenie papierosów, gdy całkowite rzucenie palenia może wydawać się nieosiągalne dla niektórych osób. Nie ma jeszcze oficjalnego stanowiska w sprawie włączenia tej strategii do programu rzucania palenia. Niektórzy eksperci uważają, że najważniejsze jest zmniejszenie ilości toksyn w organizmie, nawet jeśli nie można ograniczyć jej do zera. Inni są zdania, że nie powinniśmy zalecać stosowania produktów, które mają jakiekolwiek szkodliwe skutki, nawet przy obniżonych poziomach.

Nie ma jeszcze wystarczających dowodów, aby definitywnie stwierdzić, czy istnieje mniejsze ryzyko związane z tymi produktami w porównaniu ze zwykłymi papierosami.

Stanowisko organizacji zajmujących się zdrowiem płuc, Europejskiego Towarzystwa Pulmonologicznego (European Respiratory Society, ERS) i Europejskiej Fundacji Pulmonologicznej (European Lung Foundation, ELF), jest następujące: „Ludzkie płuca są stworzone do oddychania czystym powietrzem, a nie toksynami i czynnikami rakotwórczymi, a organizm ludzki nie powinien być zależny od substancji uzależniających. ERS i ELF nie mogą polecić żadnego produktu, który jest szkodliwy dla płuc i zdrowia. Nawet jeśli istnieje pewna wartość w polecaniu ich osobom, które nie odniosły sukcesu w stosowaniu metod rzucania palenia, istnieje szersze ryzyko dla populacji. Dotyczy to w szczególności młodych ludzi, którzy sięgają po e-papierosy, nie paląc wcześniej”.

Isabel Saraiva, była przewodnicząca Europejskiego Towarzystwa Chorób Płuc, która niestety zmarła w 2024 roku, wcześniej skomentowała: „Jako była palaczka rozumiem, że to kusząca opcja dla osób, którym wydaje się, że będzie im łatwiej rzucić palenie, jeśli zastąpią papierosy e-papierosami. Gdyby były dostępne, kiedy próbowałam rzucić palenie, nie byłbym w stanie zerwać z nałogiem nikotynowym. Płuca są stworzone tylko i wyłącznie do wdychania czystego powietrza. Uważam, że e-papierosy są niebezpieczne, szczególnie dla dzieci. Moim zdaniem jedynym sposobem na trwałe rzucenie palenia jest skorzystanie z profesjonalnej pomocy pracowników ochrony zdrowia”.

Filippos Filippidis jest przewodniczącym Komisji ds. leczenia uzależnienia od tytoniu i wykładowcą zdrowia publicznego w Imperial College London w Wielkiej Brytanii. Dr Filippidis wyjaśnia stanowisko ERS i ELF:

„Dysponujemy szeregiem skutecznych i opartych na dowodach środków kontroli tytoniu, które, jeśli zostaną odpowiednio wdrożone, mogą pomóc palaczom rzucić palenie; milionami z nich w ostatnich dziesięcioleciach. Metody redukcji szkód utrzymują uzależnienie od nikotyny, czym większość palaczy pogardza, a także stwarzają one ryzyko narażenia młodych ludzi, którzy nie palą, na szkodliwe produkty”.

Niniejsza ulotka została opracowana w marcu 2020 r. i zaktualizowana w lutym 2024 r.

Aby uzyskać więcej informacji, należy zapoznać się ze stanowiskiem Europejskiego Towarzystwa Pulmonologicznego (European Respiratory Society) w sprawie nowych produktów i redukcji szkód: https://erj.ersjournals.com/content/early/2024/02/01/13993003.01808-2023