Palenie tytoniu

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje palenie jako zaburzenie lub chorobę. Dzieje się tak, ponieważ oprócz aspektów behawioralnych, psychologicznych i społecznych związanych z paleniem, ludzie uzależniają się od nikotyny zawartej w papierosach.

Z badania przeprowadzonego przez Komisję Europejską w ramach projektu Eurobarometr dotyczącego stosunku Europejczyków do tytoniu i papierosów elektronicznych opublikowanego w 2024 r. wynika, że ponad 1 na 5 osób zadeklarowała, że obecnie pali papierosy. Ponad połowa osób, które wypełniły ankietę i obecnie palą lub rzuciły palenie, zaczęła palić w wieku poniżej 18 lat.

Palenie tytoniu jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka chorób serca i nowotworów wielu różnych narządów.

Nikotyna zawarta w papierosach jest silnie uzależniająca. W mózgu zidentyfikowano receptory nikotynowe. Receptory te zostają aktywowane, gdy palacz wdycha nikotynę, co powoduje uwalnianie dopaminy. Dopamina to hormon stymulujący układ nagrody, który pozwala poczuć się dobrze i może zwiększać prawdopodobieństwo uzależnienia.

Rak

Około jednej trzeciej wszystkich przypadków raka jest spowodowanych paleniem tytoniu, a 80–90% wszystkich przypadków raka płuc można przypisać tytoniowi. Rak płuc zabija w UE więcej osób niż jakikolwiek inny rodzaj nowotworu, odpowiadając za około 20% wszystkich zgonów z powodu raka. Palenie tytoniu może również być przyczyną raka jamy ustnej, krtani, gardła, nosa i zatok, przełyku, żołądka, wątroby, trzustki, nerek, pęcherza moczowego, szyjki macicy i jelit, a także jednego z rodzajów raka jajnika i niektórych typów białaczki.

POChP

Palenie jest główną przyczyną POChP, przede wszystkim w Europie. Jeżeli dana osoba pali w dzieciństwie lub wczesnej dorosłości, palenie może być przyczyną spowolnienia tempa rozwoju funkcji płuc. W późniejszym wieku palenie może przyspieszyć pogarszanie się czynności płuc.

Astma

Palenie jest przyczyną dziecięcej astmy i czynnikiem ryzyka rozwoju astmy u osób dorosłych. Wiąże się również ze zwiększonym ryzykiem ataków astmy i trudnościami w jej kontrolowaniu.

Gruźlica

Wiadomo, że palenie zwiększa podatność ludzi na infekcje, a w przypadku palaczy cierpiących na gruźlicę wzrasta ryzyko zgonu.

Schorzenia innych narządów

Dym tytoniowy stanowi również czynnik ryzyka wystąpienia szeregu innych schorzeń poza układem oddechowym. Należą do nich choroby serca, w tym choroba niedokrwienna serca i udar mózgu, osteoporoza, zaburzenia rozrodcze, powikłania pooperacyjne i spowolnione gojenie się ran, wrzody dwunastnicy i żołądka, choroby przyzębia oraz cukrzyca.