Zaburzenia oddychania w czasie snu
Termin „zaburzenia oddychania w czasie snu” oznacza szereg stanów, które prowadzą do nieprawidłowego oddychania w trakcie snu. Najczęstszym z nich jest bezdech senny. Bezdech oznacza tymczasowe wstrzymanie oddychania. Mimo iż istnieją różne rodzaje bezdechu, termin „bezdech senny” dotyczy zwykle zespół obturacyjnego bezdechu sennego (OSAS), w przypadku którego pacjent nagle nie może oddychać z powodu tymczasowego zablokowania dróg oddechowych na odcinku gardłowym. U pacjentów z OSAS może występować to setki razy w czasie snu nocnego.
Objawy
Kiedy śpimy nasze mięśnie są rozluźnione. U niektórych ludzi język i rozluźnione mięśnie gardła powodują zwężenie dróg oddechowych, co utrudnia oddychanie i może spowodować jego tymczasowe zatrzymanie. Jeśli to nastąpi, mózg powoduje częściowe wybudzenie, co z kolei powoduje ponowne otwarcie dróg oddechowych i uruchamia oddychanie. Wielokrotne wybudzanie się w ciągu nocy może istotnie pogorszyć jakość snu, prowadząc do nadmiernej senności w ciągu dnia.
Dodatkowo każdemu bezdechowi towarzyszy nagły wzrost częstości akcji serca i ciśnienia krwi. Ostatecznie podwyższone ciśnienie krwi (nadciśnienie) utrzymuje się także w stanie czuwania, co zwiększa ryzyko zawału serca lub udaru.
Chrapanie jest typowe dla ludzi z OSAS. Hałas w trakcie chrapania spowodowany jest drganiami tkanek w gardle, co sugeruje, że układ oddechowy są potencjalnie niestabilne i dlatego bardziej podatne na opadanie w trakcie snu. Jednakże tylko niewielka liczba spośród chrapiących ma OSAS.
Objawy OSAS mogą występować zarówno w dzień, jak i w nocy:
DZIEŃ
- Nadmierna senność
- Problemy z koncentracją
- Poranny ból głowy
- Zmiany nastroju
- Suchość w ustach
- Impotencja lub obniżone libido
NOC
- Niespokojny sen
- Bezdechy
- Wybudzanie się z dławieniem
- Sny o żywych treściach
- Moczenie nocne
- Potliwość
- Bezsenność
- Ślinienie się i zgrzytanie zębami
Przyczyny
Chorobowość bezdechu sennego wzrasta wraz z wiekiem aż do wieku 60 lat.
Wszystkie czynniki powodujące zwężenie gardła mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia OSAS:
CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE
Umiarkowana lub znaczna otyłość jest głównym czynnikiem ryzyka, jeśli towarzyszy jej obecność dużej ilości tkanki tłuszczowej wokół gardła. Otyłość występuje u 60-90% osób z OSAS i jest najczęstszym czynnikiem ryzyka u dorosłych.
Palenie tytoniu i picie alkoholu wiązano z większą częstością występowania chrapania i bezdechu sennego.
CZYNNIKI GENETYCZNE
Prawdopodobieństwo rozwoju bezdechu sennego u niektórych osób jest większe, co wynika z posiadanych przez nie genów.
Bezdech senny występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet.
Określone typy wrodzonej struktury kości twarzy są związane z wąskim gardłem i predysponują do wystąpienia OSAS; najczęstszą z nich jest cofnięty podbródek. Pewne choroby genetyczne, takie jak zespół Downa, także predysponują do OSAS.
OSAS występuje także u dzieci. Najpowszechniejszym czynnikiem sprawczym jest wówczas powiększenie migdałków podniebiennych. U niektórych dzieci i dorosłych ciężkie przekrwienie nosa może nasilać problem.
Profilaktyka
Zmiany stylu życia, takie jak utrata masy ciała oraz ograniczenie spożycia alkoholu i ilości wypalanych papierosów, mogą zapobiec wystąpieniu problemu.
Diagnostyka i leczenie
OSAS podejrzewa się często na podstawie objawów i badania klinicznego, jednakże w większości przypadków w celu potwierdzenia niezbędna jest obserwacja w ciągu nocy. Szczegółowe badanie snu, tzw. polisomnografia, rejestruje fale mózgowe, aktywność mięśni, ruchy gałek ocznych, aktywność serca, ruchy klatki piersiowej, przepływ powietrza przez nos i usta oraz poziom tlenu we krwi (oksymetria).
To szczegółowe badanie wykonuje się w pracowni badań snu, ale u większości osób z podejrzeniem OSAS prostsze badania można wykonać za pomocą urządzeń przenośnych, często w domu pacjenta. Dostępnych jest obecnie kilka różnych urządzeń przeznaczonych do zapisu różnych kombinacji poziomów tlenu we krwi, ruchów klatki piersiowej, przepływu powietrza i częstości akcji serca.
Poziom senności w ciągu dnia ocenia się za pomocą kwestionariusza nazywanego skalą senności Epworth. W kwestionariuszu tym pytany ma ocenić prawdopodobieństwo zaśnięcia w trakcie codziennych czynności. Objawy bezdechu sennego, takie jak chrapanie i zaobserwowane bezdechy są często zgłaszane przez osobę śpiącą z pacjentem.
Najbardziej skuteczną metodą leczenia bezdechu sennego jest ciągłe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych (CPAP) – metoda prosta i tania. Taka forma terapii wiąże się ze stosowaniem urządzenia, które generuje przepływ powietrza przez maskę do nosa (lub nosa i ust) pod ciśnieniem, które można dostosować w celu utrzymania drożności gardła w nocy. Aby korzystny wpływ był trwały, urządzenia tego należy używać codziennie. Inne opcje to urządzenie noszone w jamie ustnej i wysuwające żuchwę do przodu lub, jeśli właściwe, chirurgiczne usunięcie migdałków podniebiennych.
W chwili obecnej nie istnieją metody farmakoterapeutyczne.
